معرفت خدا، توحيد و اسما و صفات از ديدگاه مرحوم عبد الجليل قزوينى‏ - صفحه 176

رسول، ناممكن مى‏شمارند. در مقابل، غالب متكلّمان شيعه قرار دارند كه معتقدند راه شناخت خداوند و توحيد و صفات او، نظر و استدلال است.
همچنين در باره اسما و صفات الهى، مباحث بسيار جدّى و اساسى‏اى بين عالمان مطرح است. از نظر شيعه، صفات ذاتى بارى تعالى، عين ذات و قديم‏اند و در مقابل، برخى از متكلّمان مسلمان، اين صفات را لازم ذات و زائد بر آن مى‏دانند. مرحوم عبد الجليل رازى در كتاب نقض، به رويارويى جدّى با آراى عالم اشعرى در باب معرفت خدا و توحيد و اسما و صفات پرداخته است و ما بر آن هستيم كه با تكيه بر آراى نويسنده كتاب بعض فضائح الروافض و مرحوم عبد الجليل رازى، مباحثى را در اين زمينه مطرح سازيم.
در فصل اوّل، به بررسى معنا و حقيقت معرفت و بحث در باره معرفت خدا و راه رسيدن به آن از نظر عبد الجليل رازى و ديگر عالمان و متكلّمان شيعى پرداخته‏ايم و آيات و روايات اين بحث را طرح كرده‏ايم. در فصل دوم، مباحث مربوط به توحيد خداى تعالى، حقيقت توحيد و اقسام آن را مطرح خواهيم كرد. سرانجام در فصل سوم، اسما و صفات الهى، مورد بررسى قرار خواهند گرفت و در لابه‏لاى آن، مباحثى همچون: معناى اسم و صفت، قول به «احوال» و «ثابتات ازلى» از نظر عبد الجليل، رابطه اسم و مسمّا، اقسام اسما و صفات و كيفيت اطلاق اسما و صفات بر خداى تعالى مطرح خواهند شد.

اهميت موضوع‏

فضل و ارزش اصل شناخت و معارف اعتقادى، روشن شد. بديهى است كه اهميت شناخت هر چيزى، به اعتبار و ارزش آن وابسته است. از آن جا كه خداوند متعال، با هيچ موجودى قابل مقايسه نيست، معرفت او را نيز نمى‏توان با هيچ معرفت ديگرى مقايسه كرد. پس سرلوحه همه عقايد دينى، معرفت خداوند متعال است و هيچ يك از معارف ديگر، بدون توجّه به معرفت وى فايده‏اى ندارد. به همين جهت

صفحه از 216