مفهوم امامت و ويژگى‏هاى امامان عليهم السلام از نظر عبد الجليل رازى‏ - صفحه 233

سيّد مرتضى نيز همين ويژگى‏ها را برمى‏شمارد و معتقد است كه امام در جميع امورى كه مقدّم است بايد افضل از همه باشد.۱
ابن ميثم نيز براى امام الهى، ويژگى‏هايى را قائل شده است: 1. عصمت؛ 2. دارا بودن همه اصول كمالات نفسانى شامل: علم، عفّت، شجاعت، و عدالت؛ 3. افضل امّت در تمامى كمالات نفسانى؛ 4. مبرّا از تمامى عيوب نفرت‏انگيز در خلقت و اصل و نسب و صناعات ركيكه، شامل: حجامت و ...؛ زيرا طهارت از اين امور جارى مجراى لطف مقرّب است؛ 5. منصوص عليه بودن؛ 6. مخصوص بودن به آيات و كرامات الهى.۲
خواجه در تجريد و علّامه در مناهج اليقين، سه ويژگى براى امام برمى‏شمارند: 1. عصمت؛ 2. افضل مردم در تمامى فضايل، اعم از علم، دين، كرم و شجاعت؛ 3. وجوب نص.۳
سديد الدين محمّد حمصى، معتقد است كه ويژگى‏هاى امام، منحصر در چهار صفت است: 1. عصمت؛ 2. افضل رعيت در جودت رأى، علم به سياست و قرب به خدا؛ 3.اعلم به احكام شريعت؛ 4. اشجع مردم.۴

ج. شرايط امامت نزد متكلّمان اهل سنّت‏

از نظر سنّيان، سه شرط است كه بدون آنها هيچ كس واقعاً استحقاق امامت ندارد. اين شرايط، عبارت‏اند از: 1. اجتهاد در اصول و فروع دين؛ 2. داشتن رأى و بصيرت و تدبير؛ 3. شجاعت و قوّت قلب.
امّا در شرح المواقف پس از ذكر اين سه شرط مى‏نويسد:
گفته شده كه اين سه ويژگى، در امامتْ شرط نيست؛ زيرا در حال حاضر، همه اين شرايط در يك نفر جمع نيست. پس يا نصب امام بدون اين

1.شرح جمل العلم، ص‏۱۹۲ - ۲۰۱.

2.قواعد المرام، ص‏۱۷۷ - ۱۸۲.

3.كشف المراد فى شرح تجريد الاعتقاد، ص‏۱۸۴ - ۱۸۸.

4.المنقذ من التقليد، ج‏۲، ص‏۲۷۸.

صفحه از 264