شرايط، واجب است كه در اين صورت، تعيين آنها بيهوده خواهد بود؛ زيرا امامت بدون اين شرايط، تحقّق يافته است و يا نصب كسى كه واجد اين شرايط باشد. واجب است كه اين هم تكليف به امرى فراتر از توان مردم است و يا اين كه نه اين و نه آن، هيچ يك واجب نيست و اين قول، مفاسدى در پى دارد، و براى رفع اين مفاسد بايد گفت كه نصب امام بدون تحقّق آن سه شرط، ممكن است.۱
وى سپس شرايط عامترى براى امامتْ بيان مىكند كه عبارتاند از: 1. عدالت ظاهرى؛ 2. عاقل بودن؛ 3. بالغ بودن؛ 4. مرد بودن؛ 5. آزاد بودن.۲
4. بررسى نظر عبد الجليل رازى
گفتيم كه با قول به نص و لزوم تعيين امام از سوى خداى متعال، اساساً بحث از شرايط امامت در ميان شيعه، آن گونه كه نزد سنّيان مطرح است، جايگاهى ندارد. با اين حال، در آثار متكلّمان، ميان شرايط امامت، ويژگىهاى امام و يا نشانههاى امامان الهى، تفكيك روشنى صورت نگرفته است، به همين جهت، گاهى نشانههايى كه براى تشخيص امام الهى بيان شده، به عنوان شرط در تحقّق امامت تلقّى مىشوند و اين، نشانه جهل و گمراهى است.
الف. نفى موروثى بودن امامت
در روايات ما آمده است كه امامت پس از امام حسن عليه السلام و امام حسين عليه السلام در اعقاب خواهد بود و بزرگترين فرزند هر امامى پس از او امام است، مگر آن كه داراى آفتى (نقصان در عقل يا بدن) باشد. نويسنده كتاب بعض فضائح الروافض، به اين موضوع اعتراض مىكند و مىگويد:
و دين به نسبت نيست و آن گبركان بودند كه ملك به نسبت داشتند.۳
1.شرح المواقف، ج ۸، ص۳۴۹.
2.ر.ك: همان، ص ۳۵۰.
3.نقض، ص۴۴.
