مفهوم امامت و ويژگى‏هاى امامان عليهم السلام از نظر عبد الجليل رازى‏ - صفحه 235

مرحوم عبد الجليل رازى، ضمن اعتراض به نسبت دادن چنين قولى به شيعيان، آن را از سر عصبيت و جهل مى‏شمارد و تأكيد مى‏كند كه در ميان مسلمانان، هرگز كسى به چنين قولى معتقد نيست. ايشان با برشمردن برخى ويژگى‏ها و فضايلى همچون: علم، تقوا، زهد، امانت، ورع، سبقت در اسلام، انفاق مال، قبول شرايع و احكام، فضل، شجاعت، سخاوت و عصمت، تأكيد مى‏كند كه اگر مؤمنِ شريف‏نسبى، همه اين خصلت‏هاى نيك را داشته باشد، قطعاً از نظر رتبه و مقام، اولاتر از مؤمن ديگرى است كه اين ويژگى‏ها را ندارد.
عبد الجليل رازى همچنين يادآور مى‏شود كه حضرت شيث نيز به جهت ايمان و علم و عصمت، وارث حضرت آدم عليه السلام شد، نه صرفاً به خاطر نسبت فرزندى؛ چه اگر نسبت شرط بود، مى‏بايست فرزندان ديگر آدم عليه السلام نيز به اين مقام مى‏رسيدند. در حالى كه از ميان تمام آنها مقام وراثت، تنها به شيث رسيد، چنان‏كه سام، وارث نوح شد، نه كنعان، و اسماعيل بعد از پدر به امامت رسيد، نه فرزندان ديگر. ايشان پس از بيان اين نكات مى‏نويسد:
خواجه مجبّر مى‏بايست كه آن اعتراض بر خداى كند و بگويد كه: ملك به نسبت گبركان دارند، نه پيغمبران. پس با وجود فرزند و برادر مستحق، بيگانه را به مجرّد مؤمنى‏نرسد، و از آيات قرآن و اخبار رسول عليه السلام اين معنى معلوم و مصوّر است، و تشبيه كردن اين طريقت به گبركى، الّا جحود محض و انكار صرف نباشد.۱
با اين عبارت، روشن مى‏شود كه از نظر عبد الجليل رازى، امامت، مقامى الهى است كه تنها با جعل خداى متعال تحقّق مى‏يابد و اين كه خداوند، مقام امامت را در خاندانى قرار داده، به جهت موروثى بودن آن نيست؛ بلكه به خاطر شايستگى آن خاندان است. از نظر وى، اعتراض به جعل امامت در يك خاندان، در حقيقت، به

1.همان، ص‏۴۶ - ۴۷.

صفحه از 264