مفهوم امامت و ويژگى‏هاى امامان عليهم السلام از نظر عبد الجليل رازى‏ - صفحه 236

خداوند باز مى‏گردد و اين اعتراض، به شيعيانْ وارد نيست؛ چون شيعه اساساً حقّ گزينش امام را براى خود قائل نيست، تا چه رسد به موروثى دانستن امامت!
البته عبد الجليل تأكيد مى‏كند كه گزينش خداى متعال نيز بى حكمت و غير عادلانه نيست؛ بلكه خداوند، همواره فردى را براى امامت برمى‏گزيند كه افضل از همگان بوده، ويژگى‏هايى متناسب با آن مقام را دارا باشد. لذا معتقد است كه اگر افرادى در يك خاندان، افضل از ديگران باشند، با وجود آنها نوبت به ديگرى نمى‏رسد. وى همچنين در برابر تكرار ادّعاى بى‏اساس نويسنده سنّى، مجدّداً تأكيد مى‏كند كه از نظر شيعه، امامت و خلافت، به نسبت نيست و استحقاق امامت با سه شرط عصمت و منصوصيت و علم حاصل مى‏شود و با فقد يكى از اين سه شرط، رسيدن به مقام امامت، منتفى است. و آن كه هر سه شرط را داشته باشد، امام مفترض الطاعة خواهد بود؛ چه خويشاوند پيامبر و امام پيشين باشد يا نسبتى با ايشان نداشته باشد.۱
عبد الجليل رازى، جهت رفع شبهه به جعل مقام امامت در فرزندان امام حسين عليه السلام اشاره مى‏كند و مى‏نويسد:
يك شاهد كه بدان، شبهت ساقط شود... آن است كه اگر شيعه، امامت به نسبت گفتندى. حسنِ على عليه السلام فرزند مهتر است على را و فاطمه را و شيعه در اولاد حسنِ على از اوّل تا به آخر، در هيچ كس دعوى امامت نكرده‏اند، و از فرزندانِ زين العابدين الّا در باقر دعوى نكنند و زيد على عليه السلام كه پسر زين العابدين است و خروج كرده است، به امامتش قبول نكنند براى فقد عصمت و نصيت و كثرت علم ؛ تا بدانى كه شيعه، امامت به نسبت نگويند الّا به علم و عصمت و نصيت نگويند.۲
از اين كلام، به روشنى استفاده مى‏شود كه عبد الجليل رازى، سه شرط را براى تحقّق امامتْ لازم مى‏شمارد. روشن است كه اين سه شرط، ويژگى‏هاى اساسى امام الهى به حساب مى‏آيند. منظور عبد الجليل، اين نيست كه امكان دارد اين شرايط در

1.ر.ك: همان، ص ۴۹.

2.همان، ص‏۴۹.

صفحه از 264