مفهوم امامت و ويژگى‏هاى امامان عليهم السلام از نظر عبد الجليل رازى‏ - صفحه 241

در اين عبارت، روشن است كه هر چند وى شرايط، ويژگى‏ها و نشانه‏هاى امامت را به صورت تفكيك نشده بيان مى‏كند، با اين حال، توجّه دارد كه امامت، صرفاً با نص محقّق مى‏شود و امام منصوص بايد معصوم و عالم به دين باشد. از سوى ديگر، بيان اين فضايل، از باب يادآورى قبح «تقديم مفضول بر فاضل» است، چنان كه وى در جايى به اين حكم عقل اشاره مى‏كند و مى‏نويسد:
روا نباشد كه بعد از مصطفى، امير المؤمنين با فضل و عصمت در نماز اقتدا به كسى كند كه درست شده است كه تقديم مفضول بر فاضل قبيح است. ۱
و در جاى ديگر مى‏گويد:
و مذهب شيعت... آن است كه با وجود امير المؤمنين على عليه السلام بو بكر را و غير بو بكر را استحقاق امامت نيست به فقد شرايط موجبه.۲

ج. لزوم عصمت‏

عصمت در لغت، به معناى «منع» و «حفظ» است‏۳ و معصوم در اصطلاح شرع، كسى است كه به لطف خداوند سبحان، از هر گونه آلودگى به گناه و كارهاى زشت و ناشايست و پليد، دورى كند، در حالى كه توان انجام دادن آنها را داشته باشد.
امام صادق عليه السلام مى‏فرمايد:
الْمَعْصُومُ هُوَ الْمُمْتَنِعُ بِاللَّه مِنْ جَمِيعِ مَحَارِمِ اللَّه وَ قَدْ قَالَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى:(وَ مَنْ يَعْتَصِمْ بِاللَّه فَقَدْ هُدِيَ إِلى صِراطٍ مُسْتَقِيم)۴.۵
معصوم، كسى است كه به [عنايت‏] خداوند از همه حرام‏ها حفظ مى‏شود و خداى - تبارك و تعالى - فرموده است:(هركس به حفظ الهى بپيوندد، به يقين، به راه راست هدايت شده است).

يكى از ويژگى‏هاى اساسى و ضرورى براى امام الهى، «عصمت» است و خداوند

1.همان، ص ۳۲۳.

2.همان، ص ۲۵۷.

3.لسان العرب، ج ۱۲، ص ۴۰۳.

4.سوره آل عمران، آيه ۱۰۱.

5.معانى الأخبار، ص ۱۳۲.

صفحه از 264