مفهوم امامت و ويژگى‏هاى امامان عليهم السلام از نظر عبد الجليل رازى‏ - صفحه 248

يَنَابِيعَ الْحِكْمَةِ وَ أَلْهَمَهُ الْعِلْمَ إِلْهَاماً فَلَمْ يَعْيَ بَعْدَهُ بِجَوَابٍ وَ لَا يُحَيَّرُ فِيهِ عَنِ الصَّوَابِ... يَخُصُّهُ اللَّه بِذَلِكَ لِيَكُونَ حُجَّتَهُ عَلَى عِبَادِه.1
همانا خداوند، پيامبران و امامان - صلوات اللَّه عليهم - را موفّق مى‏دارد و از علم وحكمت مخزون خويش - كه به احدى غير ايشان نداده - به آنان عطا مى‏فرمايد. پس علم آنان بالاتر از علم اهل زمان است ... و به درستى كه هر گاه خداوند، بنده‏اى را براى [اداره‏] امور [ساير ]بندگانش برگزيند، سينه‏اش را براى اين كار، گشاده مى‏سازد و چشمه‏هاى‏حكمت را در او به وديعه مى‏سپارد و علم را به او الهام مى‏كند، طورى كه پس از آن، از پاسخ [هيچ سؤالى ]درنمى‏ماند و از رأى درست، سرگردان و متحيّر نمى‏شود... . خداوند او را بر اين امور مخصوص مى‏گرداند تا حجّت او بر بندگانش باشد.
امام صادق عليه السلام در پاسخ زنديقى كه در باره اثبات رسالت و نبوّت پرسيده بود، مى‏فرمايد:
وقتى بر ما ثابت شد كه خالقى داريم و او حكيم و متعالى از آن است كه براى خلق قابل مشاهده باشد... . ثابت مى‏شود كه بايد سفيرانى در ميان خلقش داشته باشد... . اين سفيران از سوى خداى حكيم و عليم، به واسطه اعطاى حكمت، تأييد شده هستند. سپس لزوم حفظ آنچه پيامبران و رسولان آورده‏اند از دلايل و براهين در هر زمان ثابت مى‏شود تا اين كه زمين خداوند، از حجّتى خالى نباشد كه آن حجّت علمى داشته باشد كه بر راستى گفتار و عدالتش دلالت كند.2

ز. رابطه عصمت و علم‏

لزوم عصمت امام، پيش‏تر ثابت شد و گفتيم كه مرحوم عبد الجليل رازى نيز عصمت را يكى از شرايط لازم امامت مى‏داند. به نظر مى‏رسد كه منشأ عصمت، علم است؛ چرا كه علم به عمل و پيامدهاى آن، موجب حفظ انسان از ارتكاب اعمال ناشايست

1.همان، ج ۱، ص ۲۰۲ - ۲۰۳.

2.همان، ص ۱۶۸.

صفحه از 264