پيامبران، به حصر طريق شناخت پيامبران به معجزه (همان ديدگاه متكلّمان) پرداخته است.۱ گفتنى است كه راوندى در لا به لاى بحث خود، با لحنى انتقادى، به تعريف معجزه از نظر فلاسفه نيز پرداخته است.۲
سديدالدين حمصى نيز با نقل ديدگاه برخى از فلاسفه در باره طريق شناخت صدق پيامبر، مبنى بر اين كه راه وثوق و يقين به نبوّت يك پيامبر، علم به مطابقت شريعت وى با مصلحت است نه معجزه، به نقد آن مبادرت كرده است.۳
6. معجزه
يكى از نقدهاى برخى عالمان امامى بر فيلسوفان، در آموزه معجزه و خرق عادت است. قطب الدين راوندى - كه كتاب الخرائج والجرائح را در باره معجزات پيامبران و امامان نگاشته - ، در خطبه كتابش ضمن اشاره به انگيزه نگارش خود منكران، اين گونه اشاره كرده است:
إن قوماً من الذين أقروا بظاهرهم بالنبوات ، جحدوا فى الإمامة كون المعجزات ، فضاهوا الفلاسفة والبراهمة الجاحدين فى النبوّة الاعلام الباهرات فدعواهم جميعاً باطلة فاضحة ، إذ الأدلّة على صحّة جميع ذلك واضحة.۴
راوندى در جايى ديگر، انكار معجزات ائمّه از سوى برخى۵ را همسانى ايشان با فلاسفه و براهمه شمرده كه منكر معجزات پيامبران هستند.۶ امين الإسلام طبرسى با انتساب انكار صدور معجزه به فيلسوفان، اين ديدگاه را سخت مورد انتقاد قرار داده
1.همان، ص ۱۰۵۵ به بعد.
2.همان، ص ۱۰۵۹. گزارش وى از تعريف فلسفى معجزه اين است: «قالوا: حقيقة المعجز: هو أن يؤثر نفس النبى فى هيولى العالم فيغير صورة بعض أجزائه إلى صورة أخرى بخلاف تأثيرات سائر النفوس».
3.ر.ك: المنقذ من التقليد، ج ۱، ص ۳۸۶ - ۳۸۷.
4.الخرائج والجرائح، ج ۱، ص ۱۷.
5.براى راى ابوهاشم جبائى در نفى معجزه از غير پيامبران، ر.ك: الذخيرة فى علم الكلام، ص ۳۳۳. دور نيست كه نوبختيان در ديدگاه خود در اين باره (اوائل المقالات، ص ۶۸، گفتار ۴۲) از معتزليانْ اثر پذيرفته باشند.
6.الخرائج و الجرائح، ج ۱، ص ۱۷.
