به هر روى، تاريخ حكماء الإسلام يا تتمّة صوان الحكمة، شامل نقل احوال و اقوال 111 تن از فيلسوفان و طبيبان دوره اسلامى است و مى‏توان آن را گونه‏اى «تذكرة الحكماء» ناميد. اين اثر، يكى از منابع مهم در حوزه تاريخ فلسفه در دوره اسلامى است. از مجموع اثر، نگاه مثبت نويسنده به فلسفه يا حكمتْ آشكار است.
در پايان اين بخش، گفتنى است كه در كتاب نقض، ردّپايى از مواجهه مثبت شيخ عبد الجليل رازى با فلسفه يا فيلسوفان يافت نشد.

2. مواجهه منفى‏

مقصود از مواجهه منفى، رويكرد انتقادى و موضعگيرى مخالفت‏آميز عالمان امامى در برابر فلسفه و آموزه‏هاى فلسفى است. نقد فلسفه، گو اين كه در مراكزى چون خراسان و كوفه نيز مرسوم بوده است؛ امّا چنين مى‏نمايد كه پيشينه رويكرد نقد فلسفه به صورت يك جريان علمى، در حوزه علمىِ بغداد قابل پى‏جويى است. اين امر، ريشه در دو عامل دارد: عامل نخست آن كه حوزه علمىِ بغداد از همان آغاز انتخاب به عنوان تختگاه خلافت عبّاسى، با حضور متكلّمان برجسته‏اى مانند هشام بن حكم از اصحاب و دست‏پرورده‏هاى امام صادق عليه السلام و امام كاظم عليه السلام ^۱ و على بن منصور از اصحاب هشام‏^۲، محمّد بن ابى عمير (م‏217ق) از اصحاب هشام، ^۳ و از اصحاب اجماع‏^۴ و متكلّمان آل‏نوبخت و ابو الحسين على بن عبد اللَّه وصيف معروف به ناشئ اصغر (271 - 366 يا 365ق)،^۵
ابو الجيش مظفّر بن احمد بن محمّد بلخى (م‏367ق) شاگرد ابوسهل نوبختى و استاد شيخ مفيد،^۶ شاهد جريان نيرومند كلام