گفتمان تقيّه‏اى در آثارشان باشد، عبارتى است كه عبد الجليل در مقدّمه كتابش آورده است. وى مى‏گويد:
علماى اماميّه، كتاب را براى مدّتى به علّت هراس از تعجيل در پاسخ دادن از او، مخفى نگاه داشته‏اند.
^۱اين عبارت، نشان مى‏دهد كه اوّلاً در ميان علماى اماميّه، يك تفاهم تلويحى و وحدت رويّه براى برخورد با حملات مخالفان وجود داشته است؛ ثانياً نگرانى‏هايى در خصوص رعايت نكردن برخى مصالح در پاسخ‏دهى وجود داشته است. ^۲

ب. ارتباط فرضيّه سوم با دو فرضيّه ديگر

نظر نگارنده بر اين بود كه كاربرد اصطلاح شيعه اصوليّه در كتاب عبد الجليل قزوينى رازى، ماهيّتى كاملاً راهبردى دارد. حال پرسش اين جاست كه گرچه جايگاه اصطلاح «شيعه اصوليّه» در گفتمان كلامى عبد الجليل و يا حتّى برخى معاصرانش ماهيّتى راهبردى دارد، امّا آيا در آن دوره، دو قطبى با ماهيّت فرقه‏اى تحت عنوان اصولى - اخبارى، در ميان اماميان وجود نداشته است؟ پاسخ اين مطلب، مثبت است.^۳
در واقع، نگارنده بر اين باور است كه گرچه اصطلاح شيعه اصولى و اخبارى در نظر عبد الجليل، يك كاركرد راهبردى براى تثبيت گفتمان كلامىِ حاكم بر كتاب داشته است، با اين حال، به كارگيرى اين اصطلاح، كاملاً اتّفاقى و ارتجالى نبوده است و مبتنى بر يك تقابل واقعى و خارجى و يك دوقطبى فرقه‏اى صورت گرفته است كه مى‏توان از آن، تعبير به شيعه كلاميّه و اخباريّه كرد. اين واقعيتْ همان چيزى است كه مؤيّدان فرضيّه اوّل و دوم را به اشتباه انداخته است. گرچه مى‏توان وجود يك دوقطبى فرقه‏اى ميان اماميان سده پنجم و ششم هجرى را پذيرفت، امّا اين بدان معنا نيست كه