دفاع از اماميه و برائت از اسماعيليه در كتاب «نقض» - صفحه 442

رازى» نوشته شده و مى‏تواند مؤيّد ادّعاى عبد الجليل رازى باشد.
عبد الجليل در ادامه سخنانش، فصلى مفرد بر سبيل ابتدا در شرح اسامى واضعان الحاد و داعيكان ايشان بيان مى‏كند و نام حدود هجده نفر از آنهارا ذكر مى‏كند.۱
تا خواجه مصنّف ناصبى كه بر شيعت تشنيع زده است به تهمت مگر به انصاف تأمّلى بكند و بداند كه اصول و قواعد الحاد چه بوده است و ملحدان اوّل و آخر از كجا بوده‏اند و بحمد اللَّه و منّه يكى از اين مطعونان، نه قمى بوده است و نه قاشى و نه آوى و ... .۲
عبد الجليل بعد از آن، نام عدّه‏اى از جبرگراهاى سنّى بوده ملحد شده را مى‏نويسد
ابو الفتوح حمدانى، اوّل مجبّر بود آن گه ملحد شد. مسعود زورآبادى كه شاگرد بو المعالى جوينى بود، ملحد شد مجبّر بود و بر قلعه شد از مجبّرى در ملحدى شد و در خراسان معروف بود.۳
خواجه نوسنّى، گاهى سعى مى‏كند با ذكر نام دانشمندان اماميه در كنار ناميان اسماعيليه، زشتى‏هاى آنها را به اماميه نسبت دهد؛۴ ولى هنر عبد الجليل رازى، اين است كه ضمن جداسازى اغيار از اعيان شيعه، به جدْ از بزرگان اماميه دفاع مى‏كند و به واگويى حقيقت مى‏پردازد و مى‏نويسد:
... اسامى جماعتى معتقدان و معتمدان، با گروهى كه به فلسفه و زندقه منسوب بوده‏اند، برابر كرده و در يك سلك كشيده ... . انكار صرف و جُحود محض كرده از غايت بى‏امانتى و كم‏ديانتى و مجبّرى و... . از اين جمله، آن است كه سيّد حِمْيَرى را - رضى اللَّه عنه - در جمع گروهى متّهمان آورده است كه اشعار و قصايد او همه دلالت است بر ايمان و اعتقاد او... ؛ امّا بو سهل نوبختى و ابراهيم نوبختى، شيعيان معتقد و معتمد بوده‏اند و در ايمان ايشان خلافى نيست و نكرده‏اند اصحاب تواريخ و بو الخطّاب و مغيره و بيان سمعان اوّل به شيعى‏اى گفتند، پس به آخر، غالى و ملحد شدند ... .۵

1.ر.ك: نقض، ص ۳۱۰ - ۳۱۳.

2.همان، ص ۳۱۷.

3.همان، ص‏۱۸۹.

4.همان، ص‏۱۸۴.

5.همان، ص ۱۸۵ و ۱۸۷.

صفحه از 448