تصويرسازى تاريخى از حضور فرهنگى - تمدّنى شيعيان تا عصر مؤلّف
آن گاه كه مؤلّف بعض فضائح الروافض، شيعه را به باد اين انتقاد گرفته كه هرگز نام و نشانى در ميان مسلمانان نداشتهاند، عبد الجليل، ۱ وارد دفاع از هويّت جوامع شيعى شده و ضمن اثبات تداوم تاريخىِ انديشه تشيّع از آغاز عهد پيامبر صلى اللَّه عليه و آله و عدم انقطاع تاريخىِ اين انديشه، به ياد كرد طبقات گوناگون اصناف - كه در جوامع شيعىپيدا شده و در جهان اسلام، شهرت فراوان داشتهاند - پرداخته است. او با نقل اين شواهد تاريخى، نشان مىدهد كه اوّلاً اين شخصيتها سرآمدان شيعيان در رشتههاى گوناگون در دورانهاى مختلف بودهاند؛ ثانياً شهرت آنها به دليل نقش بزرگى است كه علاوه بر جوامع شيعه در سطح كلان جهان اسلام و در پى آن، در فرهنگ و تمدّن اسلامى داشتهاند. طبقات شيعيان مشهورى كه او از آغاز اسلام ياد كرده، عبارت اند از:
الف. شيعيان صحابى پيامبر صلى اللَّه عليه و آله
او در اين باره، نام يازده صحابى بزرگ رسول صلى اللَّه عليه و آله را از باب نمونه ذكر كرده كه به داشتن عقايد شيعى مشهور بودهاند.
ب. شيعيان عهد خلافت على عليه السلام
او در اين مقطع نيز نام چهارده تن از شيعيان امير مؤمنان على عليه السلام را در عهد خلافت ايشان نام برده است كه بعضى از آنها صحابيان مشهور پيامبر صلى اللَّه عليه و آله نيز بودهاند. ۲
ج. شيعيان امامان عليهم السلام تا پايان عصر امامت
او از: دو قبيله، شهداى كربلا، پنج تن از شخصيتهاى مهم تا پايان دوران امامت امام حسين عليه السلام و نيز چهارده تن از راويان پُراعتبار ديگر امامان شيعه عليهم السلام تا پايان عصر حضور، به عنوان نمونه ياد كرده است. ۳
1.... آنگه گفته شده است كه در جهان، هرگز رافضى نبوده است كه او را در دين و دولت، قدرى يا قدمى يا جاهى يا منزلتى يا حرمتى يا نامى بوده است (همان، ص ۲۰۳).
2.همان، ص۲۰۸.
3.همان، ص۲۰۹.
