گذرى بر ابعاد حيات فرهنگى - تمدّنى شيعيان در تاريخ اسلام، به روايت عبد الجليل رازى در «نقض» - صفحه 27

ژرفاى ايمان مردم به دين را نشان داده و هم حضور و رونق فرهنگ اسلامى را در عرفانى‏ترين زمان‏هاى‏شبانه‏روز در زندگى آنها اثبات مى‏كند. عبد الجليل با اين دقت، رونق فرهنگ اسلامى در زندگى روزانه مردم را به قضاوت خواننده‏اش وامى‏گذارد تا او خود استنتاج كند كه مردمانى كه شبانگاهان از خواب خود مى‏گذرند و به عبادت برمى‏خيزند، در روز روشن و حال بيدارى به چه اندازه متعبّد و ذاكر خداوندند؟!

7. ختم روزانه قرآن‏

عبد الجليل، دگربار زيركى خود را نشان داده و از انجام دادن يك عمل مستحبّى به صورت يك رسم پايدار و معروف ميان شيعيان شهر ياد كرده است. فراگيرى اين رسم را با بيان مكان‏هاى انجام آن در مسجدهاى بزرگ و كوچك و مدرسه‏هاى معروف و خانه‏هاى افراد مشهور نشان مى‏دهد.

8. پرداخت وجوهات شرعى‏

در اين فقره نيز عبد الجليل با بيان پرداخت وجوهات شرعى همانند انواع زكات و خمس و صدقه، با قيد كسب شده از راه حلال، پيروى شيعيان قم از احكام شريعت را نشان مى‏دهد. او اين پرداخت‏ها را فراوان اعلام كرده و با ذكر دقيق انواع آنها، حاكميت فرهنگ مالى اسلامى را نيز در ميان شيعيان، بيان كرده است.

9. متصدّيان دريافت ماليات‏هاى شرعى‏

عبد الجليل از وجود يك منصب مالياتى با عنوان امينان و متديّنان ياد كرده و نظام ادارى ماليات‏هاى شرعى را در ميان جامعه شيعيان، يادآور مى‏شود. او نشان مى‏دهد كه در اين جامعه، جدايى از فرهنگ اسلامى وجود ندارد. هم پرداخت‏هاى شرعى وجود دارد هم متصدّيان امين و متديّن كه نظارت دقيق بر چرخش اين اموال دارند. اين موضوع، يكى از نمادهاى تمدّنى در ميان شيعيانى است كه بدون وابستگى به نظام ادارى اكثريت، خود اقدام به ايجاد ساختار خصوصى ادارى ويژه ماليات‏هاى شرعى كرده‏اند.

صفحه از 34