گذرى بر ابعاد حيات فرهنگى - تمدّنى شيعيان در تاريخ اسلام، به روايت عبد الجليل رازى در «نقض» - صفحه 29

مى‏شوند؛ چرا كه عامل پيدايش معمارى اسلامى در اشكال گوناگونى چون مناره‏ها، صحن‏ها، رواق‏ها، مقصوره‏ها و انواع هنرهاى‏ظريف همانند كاشيكارى، آينه‏كارى، منبّتكارى و فلزكارى مى‏شده‏اند. عبد الجليل به مزار حضرت معصومه عليها السلام و بركت آن و نيز به مشهد امام‏زاده على بن محمّد الباقر در نزديكى كاشان هم اشاره كرده است. ۱

2. مراسم شيعى‏

عبد الجليل سپس در هنگام وصف رونق فرهنگ اسلامى در شهر آبه، از مراسم ويژه شيعيان هم ياد كرده است كه عبارت‏اند از: الف. غدير خم؛ ب. شب قدر؛ ج. عاشورا؛ د. برات.
اين چهار مراسم، از نخستين مراسم مهم جوامع شيعى بوده‏اند كه علاوه بر مراسم عمومى در فرهنگ اسلامى از سوى‏شيعيان مورد توجّه قرار گرفته‏اند و آرام آرام، يكى از وجوه متمايز شهرهاى شيعه‏نشين از ديگر شهرها شده‏اند. ۲

3. ارسال تجهيزات مورد نياز قبور امامان عليهم السلام‏

از ديگر ويژگى‏هاى شيعيان، ارسال تجهيزات مورد نياز مزار امامان عليهم السلام مثلاً در بقيع و ديگر نقاط است كه به جهت حفظ رونق و آبادانى آنها حتماً از سوى شيعيان انجام مى‏شده است و عبد الجليل، به اين اقدام در هنگام يادكرد از شهر شيعه‏نشين ورامين، اشاره كرده است.

4. اطعام عمومى مسلمانان از سوى شيعيان‏

از ديگر ويژگى‏هاى آداب و سنن شيعيان، سفره‏هاى عمومى افطارى در ماه رمضان هر سال بوده كه همه مسلمانان يك شهر، با هر مذهبى مى‏توانستند بر سر آن بنشينند و اين رسم، چنان انسان‏دوستانه بوده كه ميهمانان، قابل شناسايى از يكديگر هم نبودند. عبد الجليل به اين رسم هم در هنگام وصف ورامين اشاره كرده است. ۳

1.همان، ص‏۱۹۶ و ۱۹۸.

2.همان، ص‏۱۹۹.

3.همان، ص‏۲۰۰.

صفحه از 34