ياد كردهاى فرقه‏ شناختى عبد الجليل قزوينى در كتاب «نقض» - صفحه 106

موضع ياد شده مى‏گويد كه در هر دوشنبه ، در جلسات درس او ، متجاوز از پانصد منقبت‏خوان و عالم و بازارى از حنفيان و شافعيان شركت مى‏كنند و برخى از آنها مطالب او را مى‏نويسند .۱
همچنين مصنّف در جواب اتّهام نوسنّى كه «رستمِ خادم را كه به الحاد نسبت داده و رافضى معرفى مى‏كند» ، مى‏گويد :
او به حنفى‏اى معروف‏تر بود از اين كه به امامتى ، و او را خود به حوالتِ خيانتِ مال تركان خاتون ، هلاك كرد . ۲
او همچنين در بيان پراكندگى و استقرار جغرافيايى اين فرقه، خراسان و ماوراء النهر را در زمان پيدايش دندانيان و مكتب محمّد دندان ، بيشتر در غلبه ابوحنيفه مى‏داند و در زمان حاضر ، ولايت اصفهان و همدان را - كه در آن زمان در غلبه مشبّهه بود - در غلبه حنفيان .۳
عبد الجليل در جايى ديگر ، بلاد خراسان از نيسابور تا اوژكند در ماوراء النهر و سمرقند و حدود بلاد تركستان و غزنين و ماوراء النهر را نيز از مناطق حنفى‏نشين معرفى مى‏كند .۴
و در جايى از كتاب ، فرقه‏هاى نجّاريّه ، معتزله ، باذنجانيان و كرّاميّه و بااسحاقيّه را از جمله فرقه‏هاى برخاسته از مكتب بوحنيفه ، عنوان نموده است .۵
همچنين در جايى از كتاب ، به يكى از مساجد مهم حنفيان به نام «مسجد طغرل» اشاره مى‏كند و مى‏گويد : اين مسجد «از آنِ حنفيانِ محضِ بى‏خيانت است» .۶
مرحوم محدّث اُرموى (تنها مصحّح كتاب نقض) در تعليقه‏اى كه به اين عبارت عبد الجليل زده ، يادآور مى‏شود كه مراد از حنفيان محضِ بى‏خيانت در كلام عبد الجليل ، حنفيانى بودند كه خود را به «حنفى سنّى» نام‏گذارى نمى‏نمودند و صرفاً

1.نقض ، ص ۱۰۶ .

2.همان ، ص ۱۲۲ .

3.ر.ك: همان ، ص ۳۰۶ .

4.ر.ك: همان ، ص ۴۵۸ .

5.ر.ك: همان ، ص ۴۵۷ .

6.همان ، ص ۵۵۱ .

صفحه از 120