ياد كردهاى فرقه‏ شناختى عبد الجليل قزوينى در كتاب «نقض» - صفحه 69

مصنّف در كتاب نقض به بيان ماجراى همدستى اين دو نفر ، در خصوصِ تبليغ آيين اسماعيليّه پرداخته است .
معروف است كه اسماعيليّه به بهشت و دوزخ جسمانى اعتقادى ندارند و بهشت را به حقيقت عقل ، درست مى‏دانند .۱
مرحوم عبد الجليل در كتاب نقض ، از اين فرقه ، هم با عنوان «اسماعيليّه» و هم «ملاحده» ، ياد نموده و علاوه بر بيان برخى وقايع مربوط به اين فرقه ، به برخى عقايد خاصّ آنان و نيز به پراكندگى سكونت و يا جغرافياى استقرار آنها در ممالك و بلاد مختلف اسلامى پرداخته است .
در جايى از كتاب ، از كلام مصنّف چنين فهميده مى‏شود كه اسماعيليّه در زمان حيات او (يعنى در قرن پنجم و ششم هجرى) بيشتر در مصر حضور داشتند .۲ در كلام نوسنّى نيز ، در ضمن بيان شبهه‏اى ، علاوه بر مصر ، از عراق و قهستان و ديلمان نيز نام برده شده است .۳
عبد الجليل در جاى ديگرى از كتاب ، در جواب اتّهامِ نوسنّى كه پيدايش و احداث مكتب شيعه را به شيعيان على عليه السلام نسبت مى‏دهد ، نحوه پيدايش فرقه دندانيان و قدّاحيان را توضيح داده و قريب به مضمون زير ، چنين گفته است :
سعيد قدّاح ، با شخصى از روافض كوفه به نام بو زكريّاى شيره‏فروش در «كَرَه» ، در زمان امارت احمد بن عبد العزيز بن دلف بن ابى دلف عجلى - كه امير اصفاهان و كره و گرپايگان بود - ، شخصى از مقرّبان امير احمد به نام محمّد بن الحسن چهاربختان معروف به «محمّد دندان» را - كه داعيه‏اى بود در الحاد - يافتند و با هم مشورت نمودند كه چگونه الحادگرى را تقويت نمايند . آن گاه ، محمّد دندان به سعيد گفت كه : بهتر است به جاى

1.ر . ك : تاريخ و عقايد اسماعيليّه ، ص ۱۱۲ - ۱۲۰ ؛ اصول الإسماعيليّه ، ص ۹۸ - ۱۱۰ ؛ الملل و النحل ، ج ۱ ، ص ۱۷۰ - ۱۷۸ .

2.نقض ، ص ۳۱۵ .

3.همان ، ص ۸۰ .

صفحه از 120