ياد كردهاى فرقه‏ شناختى عبد الجليل قزوينى در كتاب «نقض» - صفحه 74

همچنين وى معتقد است كه وقتى حضرت مهدى صاحب عصر عليه السلام بيايد «قلعه‏هاى باطنيان بكند ...» .۱

4 . تعليميّه (تعليميان)

تعليميّه، عنوان عامى است براى عموم فرقه‏هايى كه عقل را در معرفت خدا و شناخت اصول دينى بى‏بهره مى‏دانند و معتقدند كه تنها از راه نقل و يا تعليم و تقليد مى‏توان به شناخت معارف و حقايق دينى دست يافت و به همين خاطر ، در هر عصرى ، بايد امامى معصوم و غير جائز الخطا موجود باشد .
يكى از فرقه‏هايى كه آن را از جمله تعليميان عنوان نموده‏اند ، فرقه اسماعيليّه است ، به ويژه اسماعيليه خراسان كه غالباً با اين عنوان از آنها ياد مى‏شود .۲
مرحوم عبد الجليل در چندين جاى كتاب ، از اين گروه ياد كرده و در بخشى از كتاب خود ، آنها را جزء ملاحده دانسته و سپس لعنت همه شيعيان را نثار آنها نموده است .۳
او در بخش ديگرى از كتاب ، محلّ استقرار برخى از تعليميان را در پنجاه فرسنگى و يا حوالىِ رى دانسته و معتقد است كه آنها معرفت خدا را از طريق سمع و قول پيغمبر ، اثبات مى‏كنند و ... .۴
نيز در جاى ديگر ، به بطلان اين مذهب و نيز مذهب مقلّدان ، حكم داده است .۵

5 . صبّاحيان‏

صبّاحيان ، پيروان حسن بن على بن محمّد بن جعفر بن حسين بن محمّد بن محمّد بن صبّاح حميرى (م 518 ق) هستند كه اساس مذهب او بر تأويلِ تنزيل و اهتمام به باطن اعمال بوده و از اسماعيليّه و باطنيّه محسوب مى‏شود .۶

1.همان ، ص ۴۷۷ .

2.خاندان نوبختى ، ص ۳۵۲ .

3.ر.ك: نقض ، ص ۹۶ .

4.ر.ك: همان ، ص ۳۴۴ .

5.ر.ك: همان ، ص ۴۵۲ .

6.ر. ك : تاريخ جهانگشاى جوينى، ص ۱۸۶ - ۲۷۸؛ تلبيس ابليس، ص ۱۱۰ - ۱۱۱؛ جامع التواريخ، ص ۹۷ - ۱۴۷.

صفحه از 120