هزار تن از مردم كوفه - كه پيشتر از خوارج و يا از پيروان على عليه السلام بودند - با زيد بيعت كردند و در ركاب او با امويان جنگيدند . آنها پس از چند روز ، شكست خوردند و زيد در اين جنگ ، به شهادت رسيد و سر او را در شام آويختند و بدنش را سوزاندند و خاكسترش را در آب فرات ريختند . پس از اين ماجرا ، گروهى از شيعيان ، در امامت او توقّف نمودند و خود را زيديّه ناميدند .۱
مرحوم عبد الجليل ، در كتاب نقض ، از اين فرقه و پيروان آن ، بسيار ياد كرده و بيشتر آنها را اهل خير و تقوا و نيكى معرفى نموده و تنها عيب زيديّه را در اعتقاد به امامت زيد عنوان كرده است .
او در جايى از كتاب ، مذهب زيديّه را مذهبى مُحدَث معرفى نموده است ،۲و در جاى ديگر مىگويد كه آنها در زمان پيدايش مكتب دندانيان ، بيشتر در حدود مكّه و يمن و طائف و جبال ديلمان ، سكونت داشتهاند .۳ در دو جاى ديگر نيز ، از محلّ سكونت آنها در عصر خود ياد كرده و در مجموع ، به مناطق يمن ، طائف ، مكّه ، كوفه ، اكثر بلاد جيلان ، جبال ديلمان و بعضى از بلاد مغرب و رى اشاره مىكند و معتقد است كه حتّى در برخى از اين مناطق ، آنها خطبه و سكّه به نام ائمّه خود مىزنند .۴
همچنين او در جاى ديگرى از كتاب ، على بو القمران را زيدى معرفى نموده و ادّعاى نوسنّى را مبنى بر معتزلى بودن او رد كرده است .۵
عبد الجليل در جاى ديگر ، به وجود مدرسههاى معروف در شهر رى اشاره مىكند كه متعلّق به اين فرقه بودهاند . ۶
1.ر . ك : مقالات الاسلاميّين ، ج ۱ ، ص ۱۳۶ - ۱۳۸ ؛ الملل و النحل ، ص ۱۳۷ - ۱۴۰ ؛ دائرة المعارف الإسلاميّة ، ج ۱۱ ، ص ۱۴ - ۲۰ ؛ مقباس الهداية، مامقانى ، ص ۸۵ .
2.نقض ، ص ۲۶ .
3.ر.ك: همان ، ص ۳۰۶ .
4.ر.ك: همان ، ص ۴۲۰ و ۴۵۷ - ۴۵۸ .
5.همان ، ص ۲۵۴ .
6.ر.ك: همان ، ص ۴۲۰ .
