مىپردازد ، به اين مضمون كه : صفات خدا سه قسم هستند : واجب ، جايز ، مستحيل . و صفات واجب مثل قادر ، عالم ، حىّ و موجود ، كه از نظر شيعه، ثابت هستند لم يزل ولا يزال ... .۱
19 . كرّاميّه
كرّاميّه، از جمله فرقههاى اهل سنّت بوده و به پيروان محمّد بن كرّام بن عرّاف بن خزاقة بن براد سيستانى (م 255 ق) گفته مىشود . كرّام به معناى رزبان است و چون پدر او رزبان بوده ، به او كرّام گفته مىشد .
او مَنشى صوفيانه داشت و بر خلاف معتزله ، حركت را به ردّ فعل تمثيل مىنمود و خدا را جوهر و جايگاه حوادث مىدانست و عصمت انبيا را تنها در خصوص گناهانِ منافى عدل و داد و مستوجبِ حَد ، لازم مىدانست .۲
مرحوم عبد الجليل در جايى از كتاب نقض ، از اين فرقه نيز به عنوان مذهبى محدَث نام برده و واضع آن را ابو عبد اللَّه كرّام معرفى كرده است .۳
او در جايى ديگر ، اين فرقه را از جمله فرقههاى زير مجموعه حنفيّه معرفى نموده ،۴ و در جايى ديگر ، در جواب اين طعنه نوسنّى كه مىگويد : «شيعه هر كجا كه ببينند وصف على گفته مىشود ، اگر چه گوينده ، حنفى يا شافعى باشد حاضر مىشوند» اجمالاً گفته است : شيعه ، به جهت كسب علم و آگاهى از عقايد فرقههاى مختلف ، در اين جلسات شركت مىكنند و «اگر مثلاً مىشنوند كه گويندهاى حنفى مذهب ، سخن مىگويد ، در مجلس او شركت مىكنند تا بدانند آيا او ، كرّامى است يا معتزلى يا نجّارى» .۵
1.ر.ك: همان ، ص ۴۸۲ .
2.ر . ك : الفرق بين الفرق ، ص ۱۳۰ - ۱۳۷ ؛ تلبيس إبليس ، ص ۸۴ ؛ مقالات الإسلاميّين ، ج ۱ ، ص ۲۲۳ .
3.ر.ك: نقض ، ص ۲۶ .
4.ر.ك: همان ، ص ۴۵۷ - ۴۵۸ .
5.همان ، ص ۱۰۵ .
