20 . كُلّابيّه
به پيروان ابو عبد اللَّه بن كلّاب، كلّابيّه گفته مىشود. او قائل بود كه خداوند را كلامى مسموع نيست و آنچه جبرئيل آورده از خدا نشنيده؛ بلكه به او الهام گرديده است . همچنين او معتقد بود كه كلام الهى ، ازلى و قائم به ذاتِ اوست و تورات و انجيل و زبور و فرقان ، همه يك چيز واحد هستند .۱
مصنّف ، در جايى از نقض ، ضمن اشاره به محدَث بودن اين مذهب ، واضع آن را ابن الكلّاب عنوان نموده است۲ و در جايى ديگر ، آن را زير مجموعه مكتب شافعيّه قلمداد مىكند .۳
او همچنين در جايى از كتاب ، اين طايفه را در خصوص اثبات ظلم و كفر ، با مجبّره همعقيده دانسته است .۴
21 . كيسانيّه
به پيروان مختار بن ابو عبيد ثقفى، كيسانيّه گفته مىشود . او ابتدا دعوت به امام سجّاد عليه السلام مىكرد ؛ ولى بعد ، مردم را به محمّد حنفيّه دعوت كرد . كيسانيّه معتقد هستند كه محمّد حنفيّه ، پس از كشته شدن برادرش امام حسين عليه السلام او را فرمانروا و مأمور به خونخواهى كرد و از اين رو پيروان اين فرقه ، قائل به امامت محمّد حنفيّه هستند.۵ابو الحسن علىّ بن اسماعيل اشعرى در كتاب مقالات الاسلاميّين، فرقههاى زير مجموعه كيسانيّه را يازده قسم دانسته و سپس به معرفى هر كدام از آنها پرداخته است .۶
عبد الجليل در جايى از كتاب خود ، به محدَث بودنِ اين مكتب اشاره نموده۷ و در
1.ر . ك : مقالات الإسلاميّين ، ج ۱ ، ص ۲۴۹ - ۲۵۰ ؛ مذاهب الإسلاميّين ، ج ۱ ، ص ۱۶۵ - ۴۷۳ .
2.ر.ك: نقض ، ص ۲۶ .
3.ر.ك: همان ، ص ۴۵۷ - ۴۵۸ .
4.ر.ك: همان ، ص ۴۸۲ .
5.ر . ك : المقالات والفرق ، ص ۱۶۳ - ۱۶۵ ؛ الفرق بين الفرق ، ص ۲۶ و ۳۴ ؛ فرق الشيعة، نوبختى ، ص ۲۳ .
6.مقالات الاسلاميّين ، ج ۱ ، ص ۹۱ - ۹۵ .
7.ر.ك: نقض ، ص ۲۶ .
