ياد كردهاى فرقه‏ شناختى عبد الجليل قزوينى در كتاب «نقض» - صفحه 93

او همچنين در مواضع مختلفى از كتاب ، به ذكر نام برخى از مجبّران معروف و عاقبت شوم آنها پرداخته است كه به اجمال مى‏توان از افراد زير ياد كرد : تاج الملك مرزوان (مرزبان) (كه به گفته نوسنّى ، پاره‏پاره‏اش بكردند و آواز ملحدى‏اش برآمده)؛۱ پسران ابو البغل‏۲(از دبيران و كاتب خلافت مقتدر و قاهر در اوايل نيمه اوّل قرن چهارم)؛۳پسران بسطام‏۴ (كه در زمان غيبت صغرا در بغداد بوده‏اند)؛۵پسران سنگلا۶ (در زمان حامدِ خليفه در مصر و شام)؛۷ بو رضا و بلفتوح اسدآبادى (كه به گفته نوسنّى ، آنها را از قلعه‏هاى رى به زير آوردند و به گفته مصنّف ، اينها ابتدا مجبّرى و مشبّهى بوده‏اند)؛۸ صالح بن عبد القدّوس زنديق ؛ بشّار برد ؛ ابو هاشم ؛ عبد الصمد بن عبد الأعلى (كه به گفته عبد الجليل ، همگى در اوّل ، مجبّرى و قدرى بوده‏اند)؛۹ ابو العلاء معرّى (كه به گفته مصنّف ، در آخر كار ، بر قرآن و محمّد ، انكار كرد)؛ ابو العيناء ؛ ابو الحسن اشعر (كه به گفته مصنّف ، اوّل گبرى بود ، بعد معتزلى شد . و او شاگرد بو هاشم بود و داماد بو على جبّايى معتزلى)؛ جهمِ صفوان ؛ ابن الكلّاب ؛ بو بكر باقلانى (كه رأس و رئيسِ مجبّره بود)؛ حسين منصور حلّاج (كه دعوى انا الحق كرد و آويخته شد)؛ ابو الفتوح حمدانى (كه بعد ملحد شد)؛ مسعود زورآبادى (شاگرد بو المعالى جوينى كه بعد ملحد شد) و ... .۱۰
مصنّف در جايى ديگر از كتاب ، گفته است كه سيّد مرتضى ، كتابى به نام غرر دارد كه در آن ، اسامى بهرى از مجبّران را كه ملحد شده‏اند، آورده است .۱۱
محدّث اُرموى، نام ديگر اين كتاب را امالى مى‏داند كه به غرر الفرائد و درر القلائد

1.ر.ك: همان ، ص ۱۶۹ .

2.ر.ك: همان ، ص ۸۱ .

3.تعليقات نقض ، ج ۱ ، ص ۲۰۷ ، ش ۴۲ .

4.ر.ك: نقض ، ص ۸۱ .

5.تعليقات نقض ، ج ۱ ، ص ۲۰۷ ، ش ۴۲ .

6.ر.ك: نقض ، ص ۱۲۲ - ۱۲۳ .

7.ر.ك: همان ، ص ۱۸۷ .

8.همان ، ص ۱۸۸ - ۱۸۹ .

9.همان ، ص ۱۸۷ .

صفحه از 120