شويم، در بلاد خراسان و حدود مازندران و شهرهاى شام از حلب و حرّان، ۱ و از بلاد عراق چون قم و كاشان و آبه، كه مدارس چند است و كى بوده است و اوقاف چند دارد، طومارات كتب خواهد، امّا از براى دفع شبهت را، اشارتى برود به شهر رى كه منشأ و مولد اين قائل است. ۲
اينك ما بنا به اهميت شهرها و ذكر اسامى مراكز علمى آن در كتاب نقض، نام آنها را از زبان خود مؤلّف، بازگو مىكنيم:
1. رى
اوّلاً مدرسه بزرگ سيّد تاج الدين محمّد كيسكى - رحمة اللَّه عليه - به كلاهدوزان كه مبارك شرفى فرموده است و قرب نود سال است كه در آن جا ختمات قرآن و نماز به جماعت هر روز پنج بار، و مجلس وعظ هريك هفته دو بار و يك بار، و در اين مدرسه موضع مناظره و نزول مصلحان در آن جا كه مجاوران اند از اهل علم و زهد و سادات و فقهاى غريب كه رسند و باشند و معمور و مشهور است... .
و در آن جا مدرسه شمس الاسلام حسكا بابويه كه پير اين طايفه بود كه نزديك سراى ايالت است و در آن جا نماز به جماعت و قرائت قرآن و تعليم قرآن كودكان را و مجلس وعظ و طريق فتوى و تقوى ظاهر و معيّن بوده است و هست... .
و دگر مدرسهاى ميان اين دو مدرسه است كه تعلّق به سادات كيسكى دارد كه آن را خانقاه زنان ۳ گويند و مصلحان در او مقيم باشند... .
و مدرسهاى به دروازه آهنين كه منسوب باشد به سيّد زاهد بلفتوح هم... .
1.ياقوت حموى گفته: « حرّان شهرى است بزرگ و مشهور از منطقه جزيره اقور، كه در ميان راه موصل و شام قرار گرفته است. گفتهاند ابتدا به اسم «هاران» نام برادر حضرت ابراهيم بوده كه اوّلين بار آن را بنا كرده است. سپس تعريب گشته و «حران» خوانده شده است... (معجم البلدان، ج۲، ص۲۳۵).
2.نقض، ص ۳۴.
3.يا «ريان» كه شايد مخفف «رييان» بوده، يعنى مدرسه منسوبان به رى.
