5. مذهب مردم رى
مذهب مغها مذهب رسمى مادها بود. ۱ شهر رى در ديدگاه زرتشتيان، از جايگاه ويژهاى برخوردار بود و اين مذهب، قرنها در اين سامان رواج داشت. پيش از اسلام، اقليّتى از يهود هم در رى زندگى مىكردند. نيز خرّمدينان هم در رى نفوذ داشتند.۲
پس از ظهور اسلام - كه به سقوط ساسانيان انجاميد - ، رى توسط مسلمانان به سال 23ق فتح شد.۳ سرانجام مردم اين ناحيه، مذهب تسنّن را پذيرفتند. در دوران بنى اميّه، شهر رى، يكى از نواحى هوادار امويان بود؛۴امّا طولى نكشيد كه مذهب شيعه نيز در رى گسترش يافت. ياقوت حموى نوشته است كه احمد بن حسن ماردانى - كه مذهب شيعه داشت - در سال 275ق، بر رى سلطه يافت و مذهب تشيّع را در آن جا رايج گردانيد.۵
امّا نفوذ علويان به رى و كثرت راويان و اصحاب رازى امامان معصوم از زمان امام باقر عليه السلام تا زمان امام عسكرى عليه السلام، بيانگر وجود رجال شيعىِ اهل رى، پيشتر از تاريخ ذكر شده است و اين، حاكى از نفوذ و سابقه ديرينهتر تشيّع در رى است. همچنين تدوين قديمىترين جوامع حديثى شيعه، كتاب شريف الكافى توسط ثقة الاسلام كلينى رازى - كه در سده سوم و چهارم هجرى مىزيست - ، نشانى بر قدمت تشيّع در ناحيه رى است.۶
رى به عهد علويان و ديالمه و ديگر حكومتهاى محلّى شيعه ناحيه شمال ايران، شاهد گسترش بيشتر مذهب تشيّع بود؛ امّا شيعيان رى در حمله غزنويان، متحمّل خسارات سنگينى گرديدند. با اين همه، بنا بر آنچه در نقض مذكور است: در دوره سلاجقه، اكثريت رى، شيعه [اثنا عشرى] بودند۷ و رونق و قدرت شيعيان فزونى
1.ايران باستان، ج ۱، ص ۲۲۰.
2.جغرافياى رى، ص ۱۰۰.
3.البلدان، يعقوبى، ص ۴۰. در مورد سال فتح رى، اقوال ديگرى هم وجود دارد.
4.الكامل فى التاريخ، ابن اثير، ج ۳، ص ۴۸۰.
5.معجم البلدان، ج ۳، ص ۱۲۱.
6.جغرافياى رى، ص ۱۰۱.
7.نقض، ص ۴۵۴.
