هيركانى است. ۱ همچنين معناى واژه كاسپين و وجه اشتقاق آن، نيازمند بررسى است.
حمد اللَّه مستوفى آورده است:
احمد بن ابى عبد اللَّه ۲ در كتاب البيان [التبيان] نوشته است كه شهر قزوين را شاپور بن اردشير ساخته است و شادشادپور نام كرده است. ۳قزوين، معرب كشوين است كه از سخن يكى از فرماندهان اكاسره برگرفته شده است. ۴
همچنين مستوفى نوشته است:
در كتاب تدوين مسطور است كه حصار شهرستان قزوين كه اكنون محلّتى است در ميان شهر، شاپور ذوالاكتاف ساسانى ساخته ... اطلال آن بارو هنوز باقى است.۵
وى در ادامه نوشته است:
در عصر عثمان، والى او، حصار را به مردم مسكون گردانيد و شهرى شد. و موسى بن مهدى، مشهور به هادى باللَّه [چهارمين خليفه عبّاسى] در آن حوالى، شهرستانى ديگر ساخت و مدينه موسى خواند و غلامش مبارك تركى، شهرستان ديگرى ساخت و مباركآباد ناميد. در عهد هارون الرشيد، او بارويى محيط به اين سه شهر و ديگر محلّات را پى افكند؛ امّا با مرگ هارون اين بنا ناتمام ماند. تا به سال 254 ق، در عصر معتز خليفه عبّاسى، عامل او موسى بن بقا عمارت اين بارو را به اتمام رسانيد و به مردم مسكون گردانيد و شهرى بزرگ شد.۶
1.مرآت البلدان، ج ۱، ص ۲۹۶.
2.احمد بن ابى عبد اللَّه محمّد بن خالد [كوفى] برقى، منسوب به برقه يا برق رود قم در گذشته به سال ۲۷۴ق يا ۲۸۰ق يكى از آثار وى را التبيان نوشتهاند. رجال النجاشى، ابو العباس نجاشى، ص ۷۳؛ الطبقات، احمد بن محمّد بن برقى، ص ۲۳ (مقدّمه)؛ روضات الجنّات، سيّد محمّدباقر خوانسارى، ج ۱، ص ۴۴؛ قاموس الرجال، محمّدتقى شوشترى، ج ۱، ص ۳۹۰.
3.تاريخ گزيده، حمد اللَّه مستوفى قزوينى، ص ۷۷۳.
4.همان جا.
5.نزهة القلوب، ص ۵۶.
6.همان، ص ۵۷.
