خاندان بابويه در كتاب «نقض» - صفحه 296

بود كه اين تعبيرات امام، نشان از مقام والاى وى دارد. ۱
ابن بابويه، علاوه بر آن كه عهده‏دار تدريس در علوم اسلامى‏اى چون: فقه و حديث و كلام بود، نويسنده‏اى پُركار در اين زمينه‏ها نيز به شمار مى‏آيد. در فهرست‏ها و كتاب‏هاى رجالى، حدود بيست كتاب از وى ثبت شده است كه بنا بر شواهد، تعداد تأليفات وى بيش از اينهاست. برخى به استناد گزارش ابن نديم از يك نسخه، كتاب‏هاى ابن بابويه را دويست عنوان دانسته‏اند. او مى‏گويد:
به خطّ فرزند ابن بابويه، ابو جعفر محمّد بن على، بر پشت كتابى ديدم كه نوشته بود: قد اجزت لفلان بن فلان كتب أبى على بن الحسين و هى مائتا كتاب و كتبى وهى ثمانية عشر كتاباً ۲. ۳
على بن بابويه در علم كلام، كتاب التوحيد و نيز كتاب الامامة و التبصرة من الحيرة را نوشته و كتابى در تفسير قرآن و كتاب‏هاى الصلاة، الجنائز، النكاح، الشرايع و مناسك الحج و.... را در فقه و كتابى در طب و آثارى ديگر را به رشته تحرير درآورده است. ۴
شيخ عبد الجليل در پاسخ به ادّعايى از نويسنده سنّى از كتاب الشرايع على بن بابويه در فقه نام برده است. نويسنده سنّى در بخشى از نوشته خود گفته است: زيرا كه رافضيان را درس فقه و شريعت نباشد. عبد الجليل پاسخ داده است:
چگونه درس فقه و شريعت نباشد جماعتى را كه كتاب‏خانه‏هاى ايشان مملو باشد از كتب اصولى و فروعى كه تعديد و تحصير آن متعذّر باشد و در اسامى رجال از روات و مصنفّان ايشان مجلّدى مفرد باشد؛ امّا چون اشاره به فقه و شريعت كرده است، كتابى چند كه متداول‏تر است و معروف‏تر گفته آيد تا شبهت بدان زايل شود و اين چون مقنعه و عويص و ... . ۵

1.خاتمة المستدرك، ج‏۳، ص‏۲۷۸ .

2.الفهرست، ابن نديم، ص‏۲۴۶.

3.برخى نويسندگان و محقّقان، در درستىِ اين متن ترديد كرده‏اند به اين كه جاى شمارگان كتاب‏هاى صدوق با پدرش جابه‏جا شده است و تعداد كتاب‏هاى ابن بابويه هجده تاست كه با گزارش فهرست‏ها و كتاب‏هاى رجال موافق است و دويست عنوان، تعداد كتاب‏هاى شيخ صدوق تا زمان نگارش اين اجازه‏نامه است.

4.الفهرست، طوسى، ص‏۱۵۷.

5.نقض، ص ۳۸.

صفحه از 314