خاندان بابويه در كتاب «نقض» - صفحه 301

شيخ حسكاى بابويه، مدرسه‏اى در رى داير كرده بود كه در آن، به تدريس علوم دينى و تبليغ معارف دين پرداخته مى‏شد. هنگامى كه نويسنده سنّى، نسبتِ نداشتن مسجد و مدرسه به شيعه مى‏دهد، عبد الجليل پاسخ مى‏گويد كه اگر بخواهيم مدارس خراسان و مازندران و... را بشمريم، طومارات كتب مى‏شود و فقط چند مدرسه از محلّ تولّد خودش - شهر رى - را برمى‏شمرد. در لابه‏لاى اين مدارس، از مدرسه حسكاى بابويه نام مى‏برد:
و در آن جا مدرسه شمس الإسلام حسكا بابويه كه پير اين طايفه بود كه نزديك سراى ايالت است و در آن جا نماز به جماعت و قرائت قرآن و تعليم قرآن كودكان را و مجلس وعظ و طريق فتوا و تقوا ظاهر و معيّن بوده است و هست، نه در عهد دولتِ اين دو سلطان كردند كه خواجه اشارت كرده است. ۱
نويسنده سنّى در جايى از كتابش ادّعا كرده بود كه خواجه نظام الملك، ۲ شيخ حسكا بابويه را مورد احترام قرار نداده است. عبد الجليل در اين باره نوشته است:
و امّا آنچه بعضى از اسامىِ اين طايفه را ياد كرده است كه خواجه نظام الملك ايشان را كم‏حرمتى داد، خلاف راستى است كه از اين جماعت از نظام الملك، عطاياى بسيار و صلت‏هاى عظيم ستده‏اند و علم و امانت و زهد و ورع شمس الإسلام حسكا بابويه، همه طوايف اسلام را معلوم است. ۳
عبد الجليل در پاسخ به سخن ديگرى از نويسنده سنّى كه گفته است: «در جهان، هرگز رافضى‏اى نبوده است كه او را در دين و دولت، قدرى يا قدمى يا جاهى يا منزلتى يا حرمتى يا نامى بوده است»، ۴نام تعدادى از بزرگان دين و اصحاب امامان و روات حديث و نيز علماى متأخّر را برمى‏شمرد و وصفشان مى‏كند، كه از آن جمله است:
و از متبحّران علماى متأخّران... و ابو جعفر الكبير البابويى مصنّف سيصد

1.همان، ص ۳۴ - ۳۵.

2.خواجه نظام الملك (۴۰۸ - ۴۸۵ق)، وزير دانش‏دوست سلجوقيان و مؤسّس نظاميه بغداد و مدارس علمى ديگر.

3.همان، ص‏۱۴۴ .

4.همان، ص‏۲۰۷.

صفحه از 314