خاندان بابويه در كتاب «نقض» - صفحه 305

زيرا طبق تحقيق، وفات منتجب الدين بعد از 600ق بوده است و مخصوصاً با توجّه به اين كه مصنّف گفته كه در عهد ما بودند. بديهى است كه مستفاد از كلمه «بودند»، آن است كه آن دو نفر در زمان تأليف نقض، درگذشته بوده‏اند. بنا بر اين مراد يكى ديگر از بزرگان خاندان بابويه خواهد بود كه به جلالتْ مشهور بوده و نزديك به زمان تأليف نقض، وفات كرده بود. پس معلوم شد آنچه كه در تعليقات اوّل گفته‏ايم مراد، منتجب الدينْ صاحب فهرست معروف است، مبنى بر اشتباه است. ۱
نويسنده سنّى در صفحات آغازين كتاب، مذهب شيعه را ساخته تعدادى از افراد - كه البته از علماى شيعه‏اند - دانسته است . نام بزرگانى از قرن اوّل تا پنجم را ذكر مى‏كند كه نام بزرگانى چون: شيخ مفيد، سيّد مرتضى و شيخ طوسى نيز در اين جمع است. دو تن از اين جمع نامبرده به تعبير نويسنده، ابو جعفر البابويى و ابو عبد اللَّه از آل بابويه المجوسى، از خاندان دانشى آل بابويه هستند. ۲
عبد الجليل، ذيل اين عبارت مى‏گويد:
امّا جواب اين كلمات كه هر عاقل كه اندكْ مايه آگاه باشد از علم تواريخ و آثار و اسامى رجال و آن علومى كه بدان متعلّق است، چون در اين اسامى، تأمّلى به انصاف بكند، غايت جهل و نادانى اين ناقل بداند... و بو جعفر طوسى، شيخ كبير بو جعفر بابويه را كجا ديد؟ و ابو طالب و ابو عبد اللَّه بابويه در عهد ما بودند، ايشان متقدّمان را كجا دريافتند؟ ۳

ه . شيخ ابو جعفر محمّد بن على بن بابويه‏

در كتاب نقض، بارها با نام شيخ صدوق و آثار او روبه رو مى‏شويم. عبد الجليل رازى، شيخ صدوق را به بزرگى مى‏ستايد و با عباراتى چون: «ابو جعفر الكبير البابويى»، ۴ «شيخ كبير بو جعفر بابويه - رحمة اللَّه عليه - » ۵ و «بو جعفر بابويه، شخصى بزرگوار و

1.همان، ص ۲۴ - ۲۵.

2.همان جا.

3.همان، ص ۲۳ - ۲۵.

4.همان، ص‏۲۰۹.

5.همان، ص‏۴۰ .

صفحه از 314