بپردازيم و به صورت اجمالى نيز با آثارى كه به اين سبك در اين دو سده تأليف شده‏اند، آشنا شويم.

الف. قرن شش و هفت هجرى، بستر منقبت‏نگارى‏

قرن ششم هجرى، دوران حاكميت تركان سلجوقى بر مشرق‏زمين است. شاهان و اميران سلجوقى، همانند غزنويان و سامانيان، از تسنّن حنفى و خلافت عبّاسى حمايت مى‏كردند و با شيعه درگير بودند. گرچه بيشتر اين درگيرى‏ها با اسماعيليه و باطنيه بود، با اين حال، شيعيان امامى نيز از اين تعرّضاتْ بى‏نصيب نبودند. «در اين دوره، يكى از اركان رشد تشيّع، نفوذ شيعيان امامى‏مذهب در ساختار ادارىِ دولت سلجوقى بود. اين امر با سپر تقيّه و با استفاده از ديگر مجوزهاى شرعى، عملى مى‏شد و نتايجى مهم را براى شيعيان و دفاع از آنها در برابر سرداران ترك دربرداشت». ^۱
در قرن هفتم نيز ادامه اين اختلافات و درگيرى ها مشاهده مى‏شود؛ ولى ظهور مغولان، رنگ و بوى هر گونه حساسيت دينى را نسبت به گذشته، تغيير داده است. التهابات چهل ساله حركت صحرانشينان مغول از شرق بلاد اسلامى تا غرب آن، هول و وحشت را در جاى‏جاى اين خطّه از بلاد اسلامى، حكم‏فرما نموده بود تا اين كه سر انجام به سال 656ق، آنها توانستند بر مركز حكومت عبّاسى غلبه يافته و اين حكومت را براى هميشه منحل سازند. آغاز حكومت مغولان، با خلافت الناصر لدين اللَّه همراه بود. وى شديداً تمايلات شيعى داشت و پس از او نيز وجود بزرگان شيعى همچون ابن علقمى و خواجه نصيرالدين طوسى (597 - 672ق) و شمس الدين جوينى در آزادى‏هاى شيعيان مؤثّر بود؛ امّا نمى‏توان اختلافات و گاه تعصّبات ديرينه شيعه و سنّى را از ياد برد. اين اختلافات همچنان در مراكز علمى و گروه‏هاى اجتماعى نمود داشت و در نوع نگارش‏هاى اين دو سده، كاملاً نمايان گرديد. در طول اين دويست سال، بيان مناقب اهل بيت عليهم السلام در جلسات مذهبى، بيش از پيش شيوع پيدا كرده بود و