سيطره سبك مناقب‏ نگارى در «سده ششم و هفتم هجرى» - صفحه 321

حاكى از آن است كه مناقبيان در شهرهايى چون: قم، كاشان، آوه، رى، شهرهاى مازندران، سبزوار، نيشابور و مراكز تجمّع شيعه، بيشتر حضور داشته‏اند. ۱ همين دليل خوبى است كه انگيزه مناقبيان، بيشتر درون‏گروهى بوده است تا فرامذهبى. البته بنا بر گزارش عبد الجليل، مناقب‏خوانان در نقاط مركزى شهرهايى كه اعم از شيعه و سنّى بوده نيز همانند محلّه‏هاى تمام شيعى، مناقب اهل بيت عليهم السلام را مى‏خواندند:
آنگه گفته «كه در بازارها جمع شوند و مناقب خوانند»، پندارى نديده است و نشنيده كه مناقب‏خوانان در قطب روده ۲ و به رسته نرمه و سر فليسان و مسجد عتيق همان خوانند كه به در زاد مهران و مصلحكان ۳. ۴
اين جلسات، به صورت منظّم و عمومى در روزهاى معيّنى برپا مى‏شده و در اين جلسات، شيعه و سنّى شركت مى‏كردند. جلسه شيعيان مناقب‏خوان در «رى»، روزهاى دوشنبه بر پا مى‏شده است. عبد الجليل مى‏نويسد:
و كدام دوشنبه باشد كه در مجلس ما از ده و بيست و پنجاه و پانصد منقبت‏خوان و عالم و بازارى از حنفيان و شفعويان كمتر باشند و مى‏شنوند و بعضى مى‏نويسند ... . ۵
مؤلّف كتاب بعض فضائح الروافض، ۶گزارش‏هاى متعدّدى از جلسات منقبت‏خوانى شيعيان ارائه كرده است. او كه از مخالفان منقبت‏خوانان و منقبت‏خوانى بوده است، مى‏نويسد: «در بيرانه‏ها، جمع شوند و مناقب خوانند ... رافضيان، اين همه

1.نقض، ص ۷۷.

2.گويا مراد از قطب روده، جايى بوده كه در آن محله مركزيت داشته است (ر.ك: نقض، پاورقى، ص ۷۷).

3.در مصلحكان و زاد مهران، نام دو محله اصيل شيعى در رى بوده است (ر.ك: همان جا).

4.همان، ص ۷۷.

5.همان، ص ۱۰۶.

6.بعض فضائح الروافض، در سال ۵۵۶ ق، به دست يكى از نويسندگان متعصّب اهل سنّت، عليه شيعه نوشته شده است. اين كتاب در باره شيعيان و امامان معصوم عليهم السلام مفادى زننده به كار برده است. در سال ۵۶۰ق، عبد الجليل قزوينى رازى كتابى با عنوان بعض مثالب النواصب فى نقض «بعض فضائح الروافض» در ردّ آن نگاشت كه به نام نقض، مشهور است.

صفحه از 358