سيطره سبك مناقب‏ نگارى در «سده ششم و هفتم هجرى» - صفحه 339

بيشتر روايات آنها مرسل بوده و گاه حتّى نام منبع خود را نيز ذكر نكرده‏اند. برخى از نويسندگان در آغاز كتاب، دليل اين شيوه نگارشى را شهرت داشتن اين گونه روايات دانسته‏اند. طبرسى در ابتداى كتاب احتجاج مى‏نويسد: «و اسناد بسيارى از اخبار را به دلائلى چون اجماع، عقل، و تواتر در كتب فريقين نياوردم». ۱ برخى نيز در فصل نخست كتاب، اسناد خود را تا كتاب‏هاى منبع اعلام كرده و به اعتماد به همين اسناد، روايات را بدون سند تقديم خوانندگان نموده‏اند، مانند كتاب مناقب آل أبى طالب. اين كم‏توجّهى به اسناد سبب شده كه با از بين رفتن برخى از منابع موجود در سده‏هاى پيشين، بخشى از روايات مناقبى، فاقد سند شده و امروزه از اعتبار ساقط شود. در حال حاضر، روايات بسيارى در كتاب‏هاى مناقب به چشم مى‏خورد كه از منفردات اين آثار به شمار مى‏رود.
گفتنى است كه برخى از كتاب‏هاى مناقب، نظير بشارة المصطفى و العمدة، روايات خود را تقريباً به طور كامل با سند كامل آورده‏اند و در برخى كتاب‏هاى مناقب، چون عين العبرة و اعلام الورى نيز اسناد كامل در كنار روايات مرسل ديده مى‏شود.

دو. تاريخ‏نامه‏

بيشتر كتاب‏هاى مناقب، به ويژه آن دسته از كتاب‏هايى كه مناقب تمام معصومان را در بر دارند، به بيان شمّه‏اى از تاريخ زندگانى هر يك از امامان نيز پرداخته‏اند. از اين‏رو مى‏توان اين آثار را در شمار منابع تاريخى دانست.

سه. استفاده از جاذبه‏ها

نويسندگان مناقب، به فراخور ذوقيات خويش از جاذبه‏هايى نظير شعر و داستان سود جسته‏اند. براى نمونه، ابن شهر آشوب در سرتاسر كتاب مناقب آل أبى طالب، از اشعار و داستان‏هاى آموزنده، بهره برده است.

1.الاحتجاج، ج‏۱، ص ۱۴.

صفحه از 358