سيطره سبك مناقب‏ نگارى در «سده ششم و هفتم هجرى» - صفحه 349

مناقب از جانب ايشان است. اين تحريف‏ها گاه با زيادت در روايت، گاه با كم كردن بخشى از روايت و گاه با دگرگونى كامل روايت، به وقوع پيوسته است. ابن شهر آشوب با توجّه به اين گونه روايات در سرتاسر كتاب مناقب، به اين موارد اشاره كرده و در ديباچه كتابش نيز آورده است:
و گروهى از عامّه، روايات را كم يا زياد نموده‏اند. به عنوان نمونه، روايت «من كنت مولاه فعلى مولاه» را آورده‏اند؛ ولى دعاى پس از آن را حذف كرده‏اند و همچنين روايات «أنت منّى بمنزلة هارون من موسى إلّا أنّه لا نبى بعدى» و «الحسن والحسين سيّدا شباب أهل الجنّة» را گزارش كرده‏اند؛ ولى ادامه آن را روايت نكرده‏اند... وگروهى ديگر از عامّه، در مقابل هر حقّى، باطلى را ساخته‏اند. آنها در مقابل اين روايات «الحسن والحسين سيّدا شباب أهل الجنة» و «كان أحبّ الناس إلى رسول اللَّه من الرجال على، و من النساء فاطمة»، و نظاير آن روايات را تحريف نموده‏اند. (وَ يُجادِلُ الَّذينَ كَفَرُوا بِالْباطِلِ لِيُدْحِضُوا بِهِ الْحَقَّ؛ و كافرانى كه مى‏خواهند به نيروى باطل، حق را از ميان ببرند جدال مى‏كنند)۱.... و گروهى ديگر از عامّه، مناقب اهل بيت عليهم السلام را براى افراد ديگر دگرگون ساخته و اسامى ديگرى را جايگزين كرده‏اند، مانند حديث سدّ الأبواب، صالح المؤمنين، الاسم المكتوب على العرش، و تسليم جبرئيل. (الَّذينَ يَسْتَحِبُّونَ الْحَياةَ الدُّنْيا عَلَى الْآخِرَةِ وَ يَصُدُّونَ عَنْ سَبيلِ اللَّهِ وَ يَبْغُونَها عِوَجاً أُولئِكَ فى ضَلالٍ بَعيدٍ؛ آنان كه زندگى دنيا را از آخرت دوست‏تر دارند و ديگران را از راه خدا باز مى‏دارند و آن را منحرف مى‏خواهند، سخت در گم‏راهى هستند)۲. ۳
نظير آنچه كه ابن شهر آشوب گزارش كرده، در كتاب‏هاى روايىِ افرادى نظير امين الاسلام طبرسى، ابن حمزه طوسى، اربلى، سيّد على بن طاووس، سيّد احمد بن طاووس، عبد الجليل قزوينى و ديگر نويسندگان اين دوره مشاهده مى‏شود.

1.سوره كهف، آيه ۵۶.

2.سوره ابراهيم، آيه ۳.

3.مناقب آل ابى طالب، ج ۱، ص ۱۳ - ۱۸.

صفحه از 358