۱۲ : اخلاق و آيين جدل در كتاب «نقض»
دكتر سيّد حسن اسلامى اردكانى ۱
چكيده
مقاله حاضر، در پى گزارش و تحليل شيوه پاسخگويى عبد الجليل رازى به مدّعيات نويسنده كتاب بعض فضائح الروافض است. پاسخ‌هاى رازى و شيوه او يك‌دست و يكسان نيستند؛ برخى پاسخ‌ها دقيق، سنجيده، تحليلى و اخلاقى اند و پاره‌اى از آنها جدلى. با اين همه، كتاب رازى، فاقد ساختارى روشن است و نويسنده، عمدتاً در پى آن بوده است تا پا به پاى اشكالات كتاب بعض فضائح الروافض پيش برود و به اشكالات مندرج در آن پاسخ دهد. به همين سبب، اين مقاله مى‌كوشد تا شيوه پاسخگويى وى را استخراج و نمونه‌هاى مختلفى از آن را كه در سراسر كتاب پراكنده اند، طبقه‌بندى كند. با اين رهيافت، نوشتار حاضر در شانزده محور، نكات كليدىِ شيوه عبد الجليل رازى را طبقه‌بندى و تحليل كرده است. برخى از اين محورها عبارت اند از: مناقشه در پيشينه تشيّع مدّعى؛ اشاره به الزامات خاص تفكّر اشعرى كه مدّعى به آن وابسته است، امّا از آنها بى‌خبر است يا بدان‌ها پايبند نيست؛ حفظ حريم خاندان پيامبر صلى اللَّه عليه و آله در سراسر مناقشات، برخلاف مدّعى؛ به كارگيرى قياس ذوحدّين بر ضدّ حريف و به دام انداختن وى؛ آشكار كردن منطق يك بام و دو هواى مدّعى؛ تفكيك بين
۱.دانشيار دانشگاه اديان و مذاهب.
