حقّانيت شخص از رفتار پيروانش؛ نشان دادن اشكالات نامرتبط با مسائل اعتقادى؛ به كارگيرى منطق توضيح و تبيين مسائل و ابهام‏زدايى؛ نشان دادن مغالطه همسويى؛ و به كارگيرى منطق كلوخ و سنگ.
كليدواژه‏ها: اخلاق جدل، عبد الجليل رازى، نقض، بعض فضائح الروافض، مدّعى، ناقض.

درآمد

كتاب معروف به نقض، ^۱ نه تنها يك جدل‏نامه تمام‏عيار است، كه در عين حال، آينه شيوه و آيين جدل در قرن ششم هجرى به شمار مى‏رود و در خلال آن، افزون بر نكات فراوان كلامى، فلسفى، فرهنگى، مى‏توان شاهد شيوه مواجهه اصحاب مذاهب با يك‏ديگر بود.
يكى از عالمان اهل سنّت ساكن رى، در نيمه قرن ششم (تقريباً 555 هجرى) در نقد و ردّ شيعيان، كتابى مى‏نويسد و آن را بعض فضائح الروافض نام مى‏گذارد و در آن به تفصيل، به عقايد شيعيان مى‏تازد و در پايان كتاب، شصت و هفت فضيحت از فضايح رافضيان را بر مى‏شمارد. اين كتاب، دست به دست مى‏گردد و آن را «در محافل كِبار و صغار بر طريق تشنيع مى‏خوانند و مردم عامِ غافل، از استماع آن دعاوى بى‏بيّنت و معانى متحيّر مى‏مانند». ^۲ در باب نام واقعى نويسنده اين كتاب حجيم، گزنده و هتّاكانه، چندان چيزى نمى‏دانيم، ^۳ جز آن كه به ادّعاى خودش در آغاز، شيعه بوده است و پس از بيست و پنج سال از اين مذهبْ رويگردان شده و به تسنّن گرويده است.
وى بدون كمترين مجامله‏اى بر همه باورها، رفتارها، شعائر و شيوه زيست شيعيان خرده مى‏گيرد، از شيوه وضو گرفتن تا نحوه عزادارى بر سالار شهيدان؛ از