مناظره و وحدت در كتاب «نقض» - صفحه 436

برتر، پافشارى كرده است. بزرگ‏ترين معجزه پيامبر خاتم صلى اللَّه عليه و آله براى آشنا ساختن مردم با حقيقت، آموزه‏هاى اسلامى «كلام» است.
اين كلام (قرآن كريم)، بر به كارگيرى فراوان گفتگو در آشناسازى مردم با حقايق در عصر رسالت پيامبر صلى اللَّه عليه و آله دلالت مى‏كند. دشمنان اسلام كه از مقدار كارايى و بلاغت كلام پيامبر صلى اللَّه عليه و آله آگاهى داشتند، به هر شيوه‏اى، از هم‏كلام شدن و گفتگوى مردم با ايشان پيشگيرى مى‏كردند.
امّا مضاف بر آن كه گفتگو، راهى است براى اثبات حقانيت يك انديشه و نقد سالم انديشه و باور ديگر، ليكن از جنبه ديگرى نيز قابل توجّه و داراى ضرورت است و آن اين است كه مناظره، ابزارى است براى نزديك‏سازى افكار به يكديگر و در نتيجه، نزديكىِ افراد جامعه اسلامى به يكديگر.
قرآن كريم نيز با توجّه به اين ضرورت‏هاست كه با بشارت ويژه‏اى در صدد فراخوانى مسلمانان به اين اصل مهم است:
(فَبَشِّرْ عِبادِ * الَّذينَ يَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَيَتَّبِعُونَ أحْسَنَهُ اُولئِكَ الَّذينَ هَداهُمُ اللَّهُ وَ اُولئِكَ هُمْ اُولُوا اْلأَلْبابِ).۱
پس بندگان مرا بشارت ده؛ همان كسانى كه سخنان را مى‏شنوند و از نيكوترين آنها پيروى مى‏كنند. آنان كسانى هستند كه خدا هدايتشان كرده و آنها خردمندان‏اند).

قرآن كريم آن‏چنان اهميت ويژه‏اى براى گفتگو قائل شده است كه نمى‏توان آن را از موضوعات نادر در قرآن به شمار آورد؛ بلكه مجموعه گونه‏گونى از گفتگوها وجود دارد كه قرآن كريم، آنها را در مواضع گوناگونى مطرح كرده است و نگاه به اين مجموعه متنوّع، ميزان اهميت گفتگو و جايگاه آن را در نگرش قرآن نشان مى‏دهد. ۲
يكى از جنبه‏هايى كه سبب اين توجّه قرآن كريم به امر گفتگو شده، توجّه به بحث

1.سوره زمر، آيه ۱۷ - ۱۸.

2.براى ديدن فهرستى از اين آيات، ر.ك: گفتگوى تمدّن‏ها در قرآن و حديث، ص ۳۲۳.

صفحه از 456