مناظره و وحدت در كتاب «نقض» - صفحه 442

از سخن گفتن امثال تو ناخشنود نيستم. انسان‏هايى كه اگر بال گسترند، خوش مى‏نشينند و اگر بنشينند نيك اوج مى‏گيرند، گفتگوى چنين افرادى را ناخوش نمى‏دارم.
از بررسى اين روايت، استفاده مى‏شود كه مناظره، فنّ و مهارت خاصّى است و در مورد بعضى از افراد كه براى اين امر مناسب‏اند، نه تنها بر ايشان در ايجاد مجلس بحث و مناظره اشكالى وارد نيست، بلكه در بعضى مواقع، به عنوان وظيفه‏اى شرعى از ايشان توقّع مى‏رود و اين چنين است كه پيامبر صلى اللَّه عليه و آله و ائمّه عليهم السلام به اين وادى گام نهاده‏اند و هم‏زمان با حيات ائمّه عليهم السلام بسيارى از ياران و شاگردان ايشان به اين امر، همّت گمارده‏اند و قرن‏ها بعد نيز در زمان غيبت، اين وظيفه، به عهده علما و بزرگان دين گذارده شد تا از حريم و كيان شريعتْ دفاع نمايند.

ج. كتاب «نقض»

كتاب نقض، اثرى گران‏بها از دانشمند فاضل، فقيه فصيح و زبان‏آور، عبد الجليل قزوينى رازى است. وى از علماى قرن ششم هجرى است.
در عصر شيخ عبد الجليل قزوينى، يكى از علماى متعصّب اهل سنّت، كتابى به فارسى به نام بعض فضائح الروافض در ردّ مذهب شيعه مى‏نويسد و با استفاده از آزادى‏اى كه اهل سنّت داشته‏اند و محدوديتى كه شيعيان آن عصر (عهد سلجوقيان) با آن، دست به گريبان بودند، سخت بر شيعيان مى‏تازد و تا آن جا كه قدرت داشته، در تخطئه مذهب و معتقدات شيعه مى‏كوشد. شيخ عبد الجليل، آن موقع در مدرسه بزرگ خود در رى به درس و بحث اشتغال داشته و روزهاى جمعه، به موعظه خلق مى‏پرداخته، و چنان كه به دست مى‏آيد، عالمى بزرگ در علوم گوناگون بوده و بالاخص در علم كلام، مهارتى به سزا داشته و از جمله مردان بلندآوازه مذهب تشيّع بوده است. به همين جهت، چون كتاب فضائح - كه عالم سنّى، در ردّ شيعه نوشته بود - مشتمل بر تهمت‏ها و دروغ‏ها و مطالب بى‏اساس بوده و تا آن تاريخ، كتابى بدان گونه از روى تعصّب بيجا و خارج از نزاكت در ردّ شيعه، نوشته نشده بود، سيّد مرتضى قمى (نَقيبُ النُّقَبا كه از اعيان شيعيان و مرد بانفوذ رى بوده)، از ميان علماى شيعه، فقط

صفحه از 456