۵۰۷۰.معاني الأخبار عن عبد المُؤمِن الأنصاريّ :قلت للإمامِ الصّادقِ عليه السلام : إنّ قَوما رَوَوا أنَّ رسولَ اللّهِ صلى الله عليه و آله قالَ : إنّ اخْتِلافَ اُمَّتي رَحمَةٌ؟ فقالَ : صَدَقوا . قلتُ : إنْ كانَ اخْتِلافُهُم رَحمَةً فاجْتِماعُهُم عَذابٌ ؟ قالَ : لَيس حيثُ ذَهَبْتَ و ذَهَبوا ، إنَّما أرادَ قولَ اللّهِ عزّ و جلّ: «فلَولا نَفَرَ مِن كُلِّ فِرْقَةٍ مِنْهُمْ طائِفَةٌ لِيَتَفَقَّهُوا فِي الدِّينِ»۱ ، فأمَرَهُم أنْ يَنْفِروا إلى رسولِ اللّهِ صلى الله عليه و آله و يَخْتَلِفوا إلَيهِ فيَتَعلّموا ثُمَّ يَرْجِعوا إلى قَومِهِم فيُعَلّموهُم ، إنّما أرادَ اخْتِلافَهُم مِن البُلْدانِ ، لا اخْتِلافا في دِينِ اللّهِ ، إنّما الدِّينُ واحِدٌ . ۲
1061
تفسيرُ «اختِلافُ أصحابي رَحمَةٌ»
۵۰۷۱.الإمامُ الصّادقُ عليه السلامـ و قد قالَ لَهُ حريزٌ : إنَّهُ لَيس شيءٌ أشَدَّ علَيَّ منِ اخْتِلافِ أصْحابِنا ـ: ذلكَ مِن قِبَلي . ۳
۵۰۷۲.بحار الأنوار :الإمام الكاظم عليه السلام عن رسول اللّه صلى الله عليه و آله قال : اخْتِلافُ أصْحابي لَكُم رَحمَةٌ . ـ و قالَ ـ : إذا كانَ ذلكَ جَمَعْتُكُم على أمرٍ واحِدٍ . ـ و سُئلَ عنِ اخْتِلافِ أصْحابِنا فقالَ عليه السلام ـ : أنا فَعَلتُ ذلكَ بكُم ، لوِ اجْتَمَعْتُم على أمرٍ واحِدٍ لاُخِذَ برِقابِكُم . ۴
۵۰۷۰.معانى الأخبار ـ به نقل از عبد المؤمن انصارى ـ :به امام صادق عليه السلام عرض كردم : عدّه اى روايت مى كنند كه پيامبر خدا صلى الله عليه و آله فرمود : اختلاف امت من، رحمت است؟ امام پاسخ داد : راست مى گويند. عرض كردم : اگر اختلاف آنان رحمت است پس اتّحاد ايشان عذاب است ؟ حضرت فرمود : معناى اين حديث آن گونه كه تو و آنان فهميده ايد نيست، بلكه منظور پيامبر، اين سخن خداوند عزّ و جلّ است كه : «چرا از هر گروهى از ايشان جماعتى كوچ نمى كنند تا (جماعتى بمانند و) در دين آگاهى پيدا كنند» . خداوند به آنان فرمان داد كه از هر سو نزد پيامبر خدا صلى الله عليه و آله بروند و پيش او آمد و شد كنند و آموزش ببينند و سپس، نزد مردم خود برگردند و تعليمات دين را به آنها نيز بياموزند . منظور پيامبر، آمد و شد آنها از شهرهايشان بود نه اختلاف در دين خدا؛ دين، البته يكى است. ۵
1061
معناى «اختلاف اصحاب من رحمت است»
۵۰۷۱.امام صادق عليه السلام ـ در پاسخ به حريز كه به ايشان عرض كرد :براى من چيزى گرانتر از اختلاف اصحابمان نيست ـ فرمود : اين، از طرف خود من است .
۵۰۷۲.بحار الأنوار :امام كاظم عليه السلام ـ به نقل از رسول خدا ـ فرمود : اختلاف اصحاب من براى شما رحمت است . و فرمود : با ظهور حقّ و قيام قائم، شما را يكپارچه مى كنم . درباره اختلاف و پراكندگى اصحاب ما از ايشان (امام كاظم عليه السلام ) سؤال شد ، فرمود : من، خود، اين كار را با شما كرده ام . اگر بر يك امر فراهم مى آمديد، گردنهايتان زده مى شد.
1.التوبة : ۱۲۲ .
2.معاني الأخبار : ۱۵۷/۱ .
3.علل الشرائع : ۳۹۵/۱۴ .
4.بحار الأنوار : ۲/۲۳۶/۲۳ .
5.يكى از معانى اختلاف ، «آمد و شد» است و حضرت ، حديث پيامبر را به همين تفسير كرده است .
