گزارشي از تحليل مضامين ادعيه ماه رجب بر اساس مصباح المتهجد شيخ طوسي - صفحه 164

حاجت‌ها به خدا بر‌می‌گردد؛ خدایی‌که بخشش‌های او بی‌منّت، گنجینه‌های رحمتش فناناپذیر و همه ‏‏موجودات نیازمند بخشش‌های اویند. از این رو، در دعا علاوه بر حمد و ستایش، تمجید و راز و نیاز، دعاکننده نیازهای خود را از بی‌نیاز مطلق طلب می‌کند و خود را با منبع بی‌نهایت رحمت و عطوفت اتصال می‌دهد و سر بر آستان نیاز می‌ساید ‌‌‌و همان‌طور که خداوند متعال می‌فرمایند:
وَ قالَ رَبُّكُمُ ادْعُونی‏ أَسْتَجِبْ لَكُمْ..۱.
فرمود پروردگارتان: بخوانید مرا تا اجابت کنم شما را...
از این رو، حاجت‌های خود را عرضه می‌دارد و امید استجابت دارد.
در میان این درخواست‌ها و حوایج، برخی فردی و بخشی گروهی است. ادعیه ماه رجب از این جهت ارزیابی می‌گردد تا مشخص شود نیازها و درخواست‌های مطرح شده در ادعیه بیشتر در کدام حیطه است و فراوانی آن چگونه هست‏‏؟ لازم به ذکر است که در دسته‌بندی درخواست‌ها به فردی و گروهی از ضمایر جهت تشخیص بهره گرفته شد.
دعا برقراری ارتباطی معنوی با خالق است. در این توجه و ارتباط با مبدأ، برادران دینی را با تمسک به آیات قرآن و روایات می‌توان همراه ساخت۲ در تفسیر آیه 26 سوره شوری،۳ جابر از امام باقر علیه السلام ‏‏ روایت کرده که فرمود:
منظور آیه، مؤمنی است كه برای برادرش در غیاب او دعا می‏كند. در اینجا فرشته الهی به او خطاب می‏كند: به خاطر محبتت نسبت به او، همانند آنچه برایش خواستی به تو هم عطا گردیده است۴.
همچنین در روایت‌ها آمده است که دعا برای برادران دینی زودتر مستجاب می‌شود۵
و روزی را فراوان می‌کند۶ از این رو،‏‏ در بررسی ادعیه ماه رجب مشاهده می‌شود که علاوه
بر دعا برای خود، دیگران نیز مشمول دعای خیر قرار گرفته‌اند که نتایج حاصل بدین

1.سوره غافر، آیه۶۰. ‏‏تذکر: ترجمه آیات برگرفته از ترجمه فولادوند است‏‏. ‏‏

2.‏‏‏‏در جلد دوم الکافی، ‏‏بابی به عنوان باب دعا برای‏ برادران (دینی) در پشت سر آنها آمده است. ‏‏

3..‏‏‏‏ «خداوند دعای اهل ایمان و عمل صالح را اجابت می‏كند و از فضل خویش، ‏‏آنان را افزون می‏دهد».‏‏

4.‏‏‏‏ أَبِی جَعْفَرٍ علیه السلام ‏‏ فِی قَوْلِهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی «وَ یَسْتَجِیبُ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ وَ یَزِیدُهُمْ مِنْ فَضْلِهِ»، قَالَ: هُوَ الْمُؤْمِنُ یَدْعُو لِأَخِیهِ بِظَهْرِ الْغَیْبِ فَیَقُولُ لَهُ الْمَلَكُ آمِینَ وَ یَقُولُ اللهُ الْعَزِیزُ الْجَبَّارُ وَ لَکَ مِثْلَا مَا سَأَلْتَ وَ قَدْ أُعْطِیتَ مَا سَأَلْتَ بِحُبِّکَ إِیَّاه (‏‏الکافی، ‏‏ج۲، ‏‏ص۵۰۷، ‏‏ش۳). ‏‏

5..‏‏‏‏ أَبِی جَعْفَرٍ علیه السلام ‏‏ قَالَ: أَوْشَكُ دَعْوَةٍ وَ أَسْرَعُ إِجَابَةٍ دُعَاءُ الْمَرْءِ لِأَخِیهِ بِظَهْرِ الْغَیْبِ (‏‏همانجا، ‏‏ش۱). ‏‏

6.‏‏ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللهِ علیه السلام ‏‏ قَالَ: دُعَاءُ الْمَرْءِ لِأَخِیهِ بِظَهْرِ الْغَیْبِ یُدِرُّ الرِّزْقَ وَ یَدْفَعُ الْمَكْرُوهَ (‏‏همانجا، ‏‏ش۲). ‏‏

صفحه از 179