گزارشي از تحليل مضامين ادعيه ماه رجب بر اساس مصباح المتهجد شيخ طوسي - صفحه 168

مطابق این تقسیم‌بندی مفاهیم مورد بررسی و ارزیابی قرار می‌گیرد. البته بعضی از مهم‌ترین مفاهیم پرتکرار ادعیه دارای زیر مجموعه‌هایی نیز هستند‏‏.

مهم‌ترین مؤلفه‌های ادعیه

الف) مؤلفه‌های اعتقادی که عبارت‌اند از: خدا، پیامبر، امام، معاد، فرشتگان، توسل و شفاعت، بخشش و مغفرت و عفو ‌الهی، ایمان و ذکر.
ب) مؤلفه‌‌های اخلاقی: دین اسلام، دین اخلاق و تربیت است و قرآن همواره پیروان خود را به کسب ارزش‌های اخلاقی دعوت می‌کند و دعاها نیز با ارائه الگوی مناسب، در سلامت اخلاقی مؤثر هستند و مفاهیم اخلاقی والایی در آنها بیان شده است که به تعدادی از مهم‌ترین آنها اشاره می‌شود: خضوع و فروتنی، صبر و شکیبایی، شکرگزاری، پرهیز از غفلت و غرور، راستگویی و پرهیزکاری.
ج) مؤلفه احکام: شاید دعا جایگاه مناسبی برای بیان احکام نباشد، اما از آنجا که روزه نمودی از احکام عبادی است و در ماه رجب خواهش رسیدن به ماه روزه‌داری (ماه رمضان)،۱ مطرح شده‏‏ است، این فریضه در این بخش دسته‌بندی شده است.
نکات قابل توجه در جمع‌بندی این تحلیل شامل موارد زیر هست‏‏:
1. «‏‏توحیدِ اسماء و صفات الهی»‏‏، با اختصاص حدود 42 مورد به خود، مهم‌ترین مفهوم اعتقادی است که محور اصلی هر دعاست و دعای امّ داود بیشترین اسامی را در بر دارد.
2. مؤلفه پرتکرار دیگر، بعد از توحید، بخشش و مغفرت و عفو الهی یازده بند را به خود اختصاص داده است؛ گویی یکی از اهداف والای دعا، طلب عفو و بخشش است که عبور از گذرگاه سخت رستاخیز را هموار می‌سازد.
3. یکی دیگر از مؤلفه‌های مهم اعتقادی نبوت است که یادآوری این مسأله در دعای بیست و هفتم نشان از اهمیّت این امر دارد۲
4. در بین مفاهیم اخلاقی، عجز و ناتوانی بنده در مقابل خداوند و طلب خضوع و فروتنی بیشترین نمود را دارد.

تحلیل صلوات در ادعیه

یکی از اذکاری که فضیلت بسیار دارد و در آیات قرآن بدان اشاره شده، فرستادن درود

1.. دعای چهارم، بند‏۱۷ و دعای هشتم، بند‏۳۲. ‏‏

2.دعای سیزدهم، بند‏۲۹-۳۰. ‏‏

صفحه از 179