گزارشي از تحليل مضامين ادعيه ماه رجب بر اساس مصباح المتهجد شيخ طوسي - صفحه 176

نتیجه

به نتایج حاصل از تحلیل‌های به عمل آمده در ادعیه ماه رجب به اجمال اشاره می‌گردد:
1. درخواست‌های فردی، از نظر فراوانی، حدود یک و نیم برابر درخواست‌های گروهی است.
2. گر چه برای دعا محدودیت زمانی و مکانی وجود ندارد، اما در بین روزهای ماه رجب، نیمه ‏‏آن و روز بیست و هفتم، با اختصاص پنج دعا از چهارده دعا به خود، جایگاه خاصی در استجابت دعا دارند.
3. اسامی پیامبران در ادعیه نسبت به قرآن، دامنه وسیع‌تری دارد و با درود بر ایشان، علاوه بر ارائه الگوی مناسب، باعث هویّت‌بخشی تاریخی می‌شود؛ طوری‌که به دعاکننده هویت دینی می‌دهد و او را به حلقه‌هایی که بر حق و افتخار آفرین‌اند، یعنی پیامبران وصل می‌کند.
4. در میان مؤلفه‌های متعدد در ادعیه، مفاهیم اعتقادی مهم‌ترین و غالب‌ترین مفهوم است.
5. توحید در ادعیه معصومان علیهم السلام ‏‏ تجلّی بارزی دارد و رتبه بالایی را به خود اختصاص می‌دهد؛ به ویژه در دعای امّ داود.
6. ذکر صلواتِ مکرر در 7/85 درصد دعاها، یادآور همراهی نام پیامبر و خاندانش است‏‏ که در استجابت دعا نیز تأثیری خاص دارد.
7. زبان دعا از نوع ادبی بوده و دارای صنایع بلاغی فراوانی از جمله تشبیه، استعاره، مجاز، کنایه و سجع است‏‏ که عاملی برای زیبایی کلام و دلپذیر بودن آن است.
8. بیان دعا شامل مدح و ثنا، مناجات، اقرار به توحید، اعتراف به فقر ذاتی، تضرع و انابه و نیز عاطفی است‏‏.
9. تأثیرپذیری ادعیه از آیات به دو نوع آشکار(مستقیم) و پنهان (غیرمستقیم)، در تمامی ادعیه مشهود است.
در تأثیرپذیری مستقیم، از سه نوع تصریح، تلمیح و اقتباس، تصریح وجود ندارد، اما تلمیح (با 5/53 درصد)، نسبت به اقتباس (با 5/46 درصد) فزونی دارد.
10. در آیات اقتباسی، آیه 111 سوره اسرا و آیه 26 سوره آل‌عمران، بسیار مورد توجه است. این اقتباس نشان از ویژگی خاص این آیات در تفاسیر و روایات دارد که برای رفع بیماری و

صفحه از 179