حدّثنا آدم قال: حدّثنا شعبة حدّثنا الحکم، عن ذرّ، عن سعید بن عبدالرحمان بن أبزی، عن أبیه قال: جاء رجل إلی عمر بن الخطّاب فقال: إنّی أجنبت فلم أصب الماء، فقال عمّار بن یاسر لعمر بن الخطّاب: أما تذکر إنّا کنّا فی سفر أنا و أنت، فأمّا أنت...إلی آخر حدیث. ۱.
چنان که ملاحظه می‌شود، بخاری جمله «قال عمر: لا تصلّ» را _ که عین فتوای خلیفه بود _ از متن روایت حذف کرده و بقیه را نقل کرده است.
این نمونه‌ای از دستبرد خبری در صحیح‌ترین و معتبرترین کتاب نزد قاطبه مسلمانان است؛ پدیده‌ای که در کتاب‌های تفسیری وضعیّت اسفبارتری دارد؛ به عنوان مثال اگر آیات مربوط به ولایت را فقط در تفسیر طبری _ که از نگاه اهل سنّت، أمّ التفاسیر شمرده می‌شود _ مورد ملاحظه قرار دهیم، هیچ تردیدی باقی نمی‌ماند که مؤلّف آن، کتاب را بر مبنای حذف و کتمان فضایل اهل بیت علیهم السلام یا ایجاد تشکیک و تردید در آن نگاشته است۲ از باب نمونه در بار‌‌ه آیه «إِنَّما وَلِیُّكُمُ اللهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذینَ آمَنُوا الَّذینَ یُقیمُونَ الصَّلاةَ وَ یُؤْتُونَ الزَّكاةَ وَ هُمْ راكِعُون»، ۳ با این که در ده‌ها منبع روایی و تفسیری اهل سنت چون: تفسیر ثعلبی، ۴ شواهد التنزیل، ۵ تفسیر مقاتل، ۶ تفسیر ابن ابی حاتم، ۷ تفسیر بغوی، ۸ تفسیر بیضاوی ۹ آمده است که مراد از این آیه، علی بن ابی طالب علیه السلام است، ولی طبری در تفسیرش، در کنار سایر مؤمنان، نام علی علیه السلام را نیز در هاله‌ای از ابهام و تردید بیان کرده است و از ارائه حقیقت به صورت شفاف و روشن پرهیز کرده است. ۱۰
همچنین طبری در تفسیر آیه «إِنَّ الَّذینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ سَیَجْعَلُ لَهُمُ الرَّحْمنُ
۱.. صحیح البخاری، ج۱، ص۸۷.
۲.. آیۀ الله رضا استادی از جمله کسانی است که بدون نقشۀ قبلی، به صورت گزینشی، سی آیه از آیات ولایت را در جامع البیان به جست و جو پرداخت، ولی با شگفتی مشاهده کرد که طبری یا روایات باب فضائل اهل بیت به ویژه امیر مؤمنان علی علیه السلام را نقل نکرده است و یا آن را به گونه‌ای بیان کرده است که در خواننده ایجاد شک و تردید نماید (ر.ک: آشنایی با تفسیر و مفسران، اثر آیة الله استادی).
۳.. سوره مائده، آیه۵۵.
۴.. تفسیر ثعلبی، ج۴، ص۸۰.
۵.. شواهد التنزیل، ج۱، ص۲۰۹.
۶.. تفسیر مقاتل، ج۱، ص۳۰۷.
۷.. تفسیر القرآن العظیم، ج۴، ص۱۱۶۲.
۸.. تفسیر بغوی، ج۲، ص۴۷.
۹.. تفسیر بیضاوی، ج۲، ص۳۳۹.
۱۰.. جامع البیان، ج۶، ص۳۸۹.
