کارکردهاي تطبيق در احاديث تفسيري - صفحه 134

رویدادهاست:
در برخی از تفاسیر از جمله تفسیر ثعلبی در بار‏‏ه آیه «یا أَیُّهَا النَّبِیُّ حَسْبُکَ اللهُ وَ مَنِ اتَّبَعَکَ مِنَ الْمُؤْمِنینَ»،۱ نقل شده است که این آیه در بار‏‏ه اسلام آوردن عمر است. ۲ برابر نقل دیگر، عمر چهلمین نفری است که اسلام آورد. با اسلام آوردن وی خداوند به پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله دستور داد از حالت اختفا بیرون آمده، دعوتش را رسمی و علنی نماید. ۳
ولی وجود برخی از روایات مخالف _ که چندان هم خوشایند برخی از مؤلّفان و نویسندگان واقع نشد _ صحّت روایت فوق را خدشه‌دار کرد. مضمون روایات مخالف این بود که این آیه در مدینه، آن هم سال هشتم یا نهم هجری نازل شده است، ولی جریان اسلام آوردن عمر در مکه اتفاق افتاده. پس چگونه این آیه مربوط به اسلام آوردن وی است؟
این روایت _ که مدت‌ها در گوشه‌ها پنهان نگه داشته می‌شد _ سرانجام رخ نمود و فردی چون ابن کثیر را واداشت تا به دیگر همفکرانش اعتراض کرده بگوید:
و فی هذا نظر لأنّ هذه الایة مدینیّة و إسلام عمر کان بمکة، بعد الهجرة إلی أرض الحبشة، و قبل الهجرة إلی المدینة؛۴.
در این که این آیه مربوط به اسلام آوردن عمر باشد، محلّ اشکال است؛ زیرا این آیه در مدینه نازل شد، ولی عمر در مکه پس از داستان هجرت مسلمین به حبشه و قبل از هجرت آنان به مدینه اسلام آورده است، پس چگونه این آیه مدنی می‌تواند در ارتباط با اسلام آوردن عمر باشد.

نتیجه

از آنچه گذشت، روشن شد آهنگ بازگشت به تعامل علمی بین مذاهب اسلامی در فقه، ‏‏حدیث و تفسیر می‏‏تواند هم به غنا بخشی دانش‏‏های دینی جهان اسلام بیانجامد و هم سبب انتشار علوم و معارف اهل بیت علیهم السلام بین سایر مذاهب و اثبات حقانیت و اصالت مکتب اهل بیت علیهم السلام شود از این رو، احادیث تفسیری امامان معصوم آن گاه که در کنار منقولات تفسیری صحابه

1.. سوره انفال، آیه۶۱.

2.. تفسیر ثعلبی، ج۴، ص۳۷۰.

3.. اسباب النزول، ص۱۵۹.

4.. تفسیر ابن کثیر، ج۲، ص۳۳۷.

صفحه از 135