کارکردهای تطبیق در احادیث تفسیری
مهدی رستمنژاد ۱
چکیده
کلمات اهل بیت _ که ریشه در آگاهیهای وحیانی دارد _ از ویژگیهایی چون اشارات، معاریض، و محاسن برخوردار است. در این مقاله تلاش شده است تا نشان داده شود که یکی از موثرترین راهها برای شناسایی و شناساندن این ویژگیها، ملاحظه روایات تفسیری آن بزرگواران در مقایسه با منقولات تفسیری صحابه و تابعان است؛ چه این که در نگاه مقایسهای، علاوه بر آشکار شدن وجوه تمایز بین سخنان معصوم و غیر معصوم، امکان قضاوت و داوری برای جویندگان حقیقت به آسانی میسر شده و در ترازوی عقل و علم، افقهای تازهای فراروی آنان در درک حقانیت و اصالت مکتب اهل بیت گشوده میشود. همچنین، ضمن بیان نمونههایی، مهمترین مزایا و فواید این نگرش تبیین شده است. بازگشت به تعامل علمی بین مذاهب اسلامی در حوزه تفسیر و حدیث، غنی سازی دانشهای دینی مسلمانان و نشر علوم و معارف اهل بیت علیهم السلام ، از جمله آثار بر شمرده شده در این نوشتار است.
کلید واژهها: احادیث تفسیری، تفسیر مقارن، اهل بیت، تفسیرصحابه، تفسیر تابعان.
درآمد
ائمه معصوم علیهم السلام بیش از هر کس دیگر تلاش کردند تا با ایجاد حلقات تفسیری و تشکیل حوزههای علمی، معارف عمیق اسلام را در میان پیروان سایر مذاهب گسترش دهند. به دنبال آن بزرگواران، زعمای شیعه، به ویژه در قرون نخست، حوزههای علمیه را بر اساس همان روش اداره میکردهاند. گواه این ادعا صدها اثر ارزشمندی است که با نگاه تقریبی از آنان به یادگار مانده است؛ ولی جمود فکری، تعصبات مذهبی عناصری از درون
1. استادیار جامعة المصطفی العالمیة.