کارکردهاي تطبيق در احاديث تفسيري - صفحه 118

می‌دهند». 1 و اگر مطلب چنان باشد که آنان در بار‏‏ه فرشتگان می‌پندارند، چگونه است که خداوند، آنها را خلفای خود در زمین قرار داد و آنان
همانند انبیا و ائمه در دنیا بودند. آیا انبیا و ائمه گناهانی چون قتل نفس و زنا مرتکب می‌شدند؟! 2.
در این روایت، امام باور آنان نسبت به فرشتگان را تقبیح کرده و سخن آنان را با استناد به آیه قرآن، مردود اعلام می‌کند.
این مطلب در آیات و روایات اعتقادی کاربردی بیشتری دارد. بی‌تردید، آگاهی از باورهای انحرافی فرقه‌ها و نحله‌های منحرف در فهم دقیق‏‏تر آیات و روایات نقش بسزایی ‏‏دارد.
امام رضا علیه السلام در پاسخ به برداشت انحرافی قدریّه (قایلان به تفویض) از آیه «إِنَّ اللهَ لَا یُغَیِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّی یُغَیِّرُوا مَا بِأَنفُسِهِمْ؛ 3به درستی که خداوند سرنوشت هیچ قومی را تغییر نمی‏‏‌دهد، مگر آن که خودشان را تغییر دهند»، می‌فرماید:
إنّ القدریّة یحتجون باوّلها و لیس کما یقولون ألا تری انّ الله تبارک و تعالی یقول: «وَ إِذَا أَرَادَ اللهُ بِقَوْمٍ سُوءاً فَلَا مَرَدَّ لَهُ»، و قال نوح علیه السلام : «وَ لَا یَنفَعُكُمْ نُصْحِی إِنْ أَرَدْتُّ أَنْ أَنصَحَ لَكُمْ إِنْ كَانَ اللهُ یُرِیدُ أَنْ یُغْوِیَكُمْ»، 4 قال: الامر إلی الله یهدی من یشاء؛
گروه قدریه تنها به صدر آیه «إِنَّ اللهَ لَا یُغَیِّرُ مَا بِقَوْمٍ» احتجاج می‌کنند،
ولی سخنشان صحیح نیست؛ مگر نه آن که خداوند در ادامه همان آیه می‌فرماید: «اگر خدا برای قومی آسیبی بخواهد، هیچ راه بازگشتی نیست». و نوح به قومش خطاب کرد: «اگر بخواهم برای شما خیرخواهی کنم در صورتی که خدا بخواهد شما را گمراه کند، خیرخواهی من سودی به حال شما نخواهد داشت». آن گاه امام رضا علیه السلام فرمود: کار به دست خداست، او هر کس را بخواهد هدایت می‌کند. 5
.
روشن است تا کسی از مبنای فکری قدریه در این زمینه آگاهی نداشته باشد، به عمق کلام امام رضا علیه السلام دست نمی‏‏‌یابد و این آیات را به درستی درک نمی‏‏‌کند.

1.. سوره تحریم، آیه۶۶ .

2.. نور الثقلین، ج۱، ص۱۰۹.

3.. سوره رعد، آیه۱۱.

4.. سوره هود، آیه۳۴.

5.. قرب الاسناد، ص۳۵۸، ح۱۲۸۲؛ بحارالانوار، ج۵، ص۵.

صفحه از 135