در تعداد زیادی از روایات تفسیری اهل بیت علیهم السلام برای تفسیر آیهای، از آیه دیگر استدلال شده است و یا برای بیان معنای واژهای، از واژه دیگر شاهد آورده شده است.
روایات تفسیری اهل بیت علیهم السلام ، به خوبی نشان میدهند که آیات قرآن، یک خانواده بزرگ را تشکیل میدهند که در شبکهای به هم پیوسته در ارتباط و انسجام کامل قرار دارند و با روش خاصی میتوان به گوشههایی از ابعاد ناشناخته آن وقوف پیدا کرد؛ از باب نمونه، در روایتی از امیرمؤمنان علی علیه السلام در تفسیر آیه «لا یَنالُ عَهْدِی الظَّالِمین؛ عهد من به ستمکاران نمیرسد»،۱میخوانیم:
أی المشرکین؛
منظور از ظالمان، مشرکاناند.
آن گاه حضرت در توجیه این تفسیر با استفاده از آیه 13 سوره لقمان میفرماید:
لأنّه سمّی الشرک ظلماً بقوله: إنّ الشرک لظلم عظیم؛۲.
چون برابر آیه قرآن: شرک، ظلم نامیده شد. در قرآن آمده است: شرک، ظلم عظیمی است.
جالب آن که همین رویکرد روش شناسانه _ که در روایات تفسیری صحابه و تابعان کمتر به چشم میخورد _ در روایات تفسیری پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله _ که توسط اهل سنت نقل شده است _ به کار گرفته شد؛ نمونه آن، روایتی است که در منابع اهل سنّت در تفسیر آیه «الَّذینَ آمَنُوا وَ لَمْ یَلْبِسُوا إیمانَهُمْ بِظُلْم»،۳ از پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله روایت شده است که آن حضرت با استناد به آیه «إِنَّ الشِّرْکَ لَظُلْمٌ عَظیمٌ»، ظلم را به معنای شرک تفسیر کردهاند. ۴
5 . شناسایی روایات تقیهای
از دیگر مزایای تفسیر روایی مقارن، شناسایی روایات تقیهای است. میدانیم ائمه اهل بیت علیهم السلام در شرایط ویژهای زندگی میکردهاند؛ گاه چنان در محاصره جاسوسان و خبرچینان قرار داشتند که ناچار بودند برای حفظ جان خود یا اطرافیانشان، به حسب
1.. سوره بقره، آیه۱۲۴.
2.. الاحتجاج، ج۱، ص۳۷۳؛ بحارالانوار، ج۹۰، ص۱۱۶.
3.. سوره انعام۶، آیه۸۲.
4.. صحیح البخاری، ج۴، ص۱۱۲؛ کنزالعمّال، ج۲، ص۲۱، ح۲۹۸۱.
