کارکردهاي تطبيق در احاديث تفسيري - صفحه 132

وُدًّ»، 1_ که در تفسیر ثعلبی، 2 تفسیر قرطبی، 3 شواهد التنزیل، 4 ینابیع الموده، 5 الدر المنثور، 6 مناقب خوارزمی 7 و.‏‏.. آمده است که این آیه در بار‏‏ه امیرمؤمنان علی علیه السلام است _ هیچ اشاره‌ای به این روایات نکرده، بلکه در مقابل، یک روایت آورده است که مراد عبدالرحمان بن عوف است. 8
در بار‏‏ه آیه «وَ إِنْ تَظاهَرا عَلَیْهِ فَإِنَّ اللهَ هُوَ مَوْلاهُ وَ جِبْریلُ وَ صالِحُ الْمُؤْمِنینَ»، 9 در کتبی چون شواهد التنزیل، 10 تفسیر ثعلبی، 11 تفسیر قرطبی، 12 الدر المنثور، 13 تاریخ ابن عساکر 14 و مطالب السؤول 15 آمده است که مراد از صالح المؤمنین، علی علیه السلام است، ولی طبری بدون اشاره‌ به این نکته، روایاتی می‌آورد که مراد ابوبکر و عمر است. 16 روشن است که این موارد با تشکیل خانواده و کنار هم نهادن و مقایسه و تطبیق آنها با یکدیگر قابل شناسایی ‏‏است.
احتمال این که امثال طبری از این گونه روایات بی‌خبر بوده‌اند، پذیرفتنی نیست؛ زیرا که وی در باب حدیث غدیر، کتاب جداگانه می‌نویسد و اسناد آن را بر می‌شمرد، 17 ولی در تفسیرش، ذیل آیات مرتبط با غدیر هیچ اشاره‌ای به مسأله غدیر نمی‌کند. 18 همچنین حدیث طیر مشویّ (مرغ بریان شده) را در یک جلد کتاب مستقل می‌آورد، 19 ولی در

1.. سوره مریم، آیه۹۶.

2.. تفسیر ثعلبی، ج۶، ص۲۳۳.

3.. الجامع الاحکام القرآن، ج۱۱، ص۱۶۱.

4.. شواهد التنزیل، ج۱، ص۴۶۴ - ۴۷۰.

5.. ینابیع المودة، ج۲، ص۱۷۷.

6.. الدر المنثور، ج۴، ص۲۸۷.

7.. مناقب خوارزمی، ص۲۷۸.

8.. جامع البیان، ج۱۶، ص۱۶۶ - ۱۶۷.

9.. سوره تحریم، آیه۴.

10.. شواهد التنزیل، ج۲، ص۳۴۱ به بعد.

11.. تفسیر ثعلبی، ج۹، ص۳۴۸.

12.. الجامع الاحکام القرآن، ج۱۸، ص۱۸۹.

13.. در المنثور، ج۶، ص۲۴۴.

14.. تاریخ ابن عساکر، ج۴۲، ص۳۶۲.

15.. مطالب السؤول فی مناقب آل الرسول، ص۹۸.

16.. جامع البیان، ج۲۸، ص۲۰۷.

17.. التمهید، ج۱۰، ص۲۳۳؛ اعیان الشیعة، ج۹، ص۱۹۹.

18.. جامع البیان، ذیل آیۀ ۳ و ۶۶ سوره مائده.

صفحه از 135