اقتباس؛ گونه‌اي از تجلي قرآن در نيايش معصومان عليهم السلام - صفحه 100

أصابتهم مصیبة قالوا إنا لله و إنا إلیه راجعون،1 .‏‏..
در ادامه این دعا امام علیه السلام حداقل سی آیه دیگر را بر شیوه پیش‌گفته اقتباس كرده، صورت‌گری خویش از سیمای انسان كامل را كامل می‌كند2 به راستی این دعا تجلی گاه درخشانی از شخصیت قرآنی آن امام همام است.

3. مناجات و تفسیر

در دعای معروف صباح در مقام مناجات و شمردن نعمت‌های الهی و مظاهر قدرت پروردگار دو آیه را به صورت‏‏ حلی اقتباس کرده است، می‌فرماید:
و انهرت المیاه من الصم الصیاخید عذباً و اجاجاً و انزلت من المعصرات ماء ثجاجاً،۳و جعلت الشمس و القمر للبریة سراجاً وهاجاً۴،‏‏ من غیر ان تمارس فیما ابتدأت به لغوباً و لا علاجاً۵.
در این دعا، مراد از «سراج وهاج» مشخص شده كه خورشید و ماه است.

4. جری و تطبیق

در دعایی منسوب به حضرت زهرا ، در تعقیب نماز عشا، حضرت با تسبیح و تحمید خدا و ذکر صفات جمال و جلال شروع می‌کند. سپس در قالب مناجات، مطالب متعددی را از خداوند درخواست می‌کند، و آن گاه که دعایش به نقطه اوج خودش می‌رسد، با اقرار به این که خدا در هر مشکلی بهترین پناه و برترین وکیل است، به دعای خودش جهتی قرآنی می‌دهد و با اقتباس نه آیه قرآن، طراوتی خاص به دعا بخشیده و حاجات خودش را از لسان آیات مطرح می‌کند. این آیات گرچه از لسان بعضی از پیامبران گذشته و صالحان و یا غیر صالحان گفته شده، صدیقه طاهره مفاد آنها را از مصادیق قبلی‌اش (که انسان‌های قبل از او و خواهش‌های آنها بوده) به مصادیق جدید (خودش و خواست‌هایش) انصراف می‌دهد و با این تطبیق جانی تازه به آیات بخشیده، آنها را در زمان

1.. سوره بقره، آیه۱۵۶.

2.ر. ك: الصحیفة العلویة، دعای ۲۱۶، ص۳۵۵-۳۵۲؛ الدروع الواقیة، ص۱۱۱؛ بحارالانوار، ج۹۴، ص۲۱۳.

3.. سوره نبأ، آیه۱۴.

4.. سوره نبأ، آیه۱۳.

5.الصحیفة العلویة الجامعة، دعای ۲۵۴، ص۴۶۳؛ بحار الانوار، ج۸۴، ص۳۳۹؛ ج۹۱، ص۲۴۳، به نقل از مصباح ابن باقی.

صفحه از 108