است كه صاحب سخن عبارت یا جمله‌ای قرآنی را در كلام خود بیاورد. این شیوه به زبان اهل بلاغت خود به سه گونه تصریح، تلمیح (اشاره) و اقتباس (تضمین) بخش پذیر است:
الف. تصریح
نخستین گونه کارکرد آیات قرآن در ادعیه «تصریح» است. در این گونه به صورت کاملاً آشکار و در قالبی جداگانه از دعا، آیه‌ای از قرآن ذکر می‌شود. نمونه آن را در دعای
امام سجاد علیهم السلام بنگرید: در دعایی كه امام علیه السلام به منظور صلوات بر پیامبر و خاندان پاكش انشا فرموده است، در بندی ابتدا به اوصاف و افعال نیک پیامبر اشاره می‌كند و سپس به مناسبت زحمات طاقت فرسای وی برای امت وتبلیغ رسالت، صبر بی نظیر پیامبر در مسیر هدایت امت را یاد آوری می‌كند؛ كوششی شبانه‌روزی و بی‌وقفه در این مسیر كه در حدی بس فراتر از وظیفه‌اش بود. پیامبر در این راه تا آنجا پیش می‌رود كه خداوند، او كه خود وی را به همین منظور مبعوث كرده است، صریحاً دستور می‌دهد این همه زحمت لازم نیست، آنها را رها كن؛ چه این که بیش از این وظیفه‌ای نداری و بر تو ملامتی نیست؛ می‌فرماید:
و بلغ مجهود الصبر فی إظهار حقک، و آثر الجد علی التقصیر و الریث فی أمرک ابتغاء الوسیلة عندک، و الزلفة لدیک و طول الخلود فی رحمتک،۱حتی قلت له: فَتَوَلَّ عَنْهُمْ فَما أَنْتَ بِمَلُومٍ۲.
امام علیه السلام در این نمونه، با عبارت «حتی قلت له» آیه را از كلام خود جدا می‌كند۳
ب. تلمیح (اشاره)
در تعریف این اصطلاح در فن بدیع گفته‌اند:
در فحوای گفتار به داستان، یا شعر یا مثلی، بی آن که اصل آنها ذکر شود، اشاره گردد۴.
اشاره به آیات قرآن، بدون ذکر آنها از مصادیق تلمیح است. از آنجا که منبع اصلی و سرچشمه زلال ادعیه ائمه علیهم السلام قرآن است، بیشترین انعکاس قرآن در دعا به صورت تلمیح
1.. دعای ۱۰ و ۳۳ صحیفه سجادیه.
2.سوره نازعات، آیه۵۴.
3.تصریحات آیات در ادعیه منسوب به ائمه اطهار علیهم السلام بالغ بر پانصد مورد است.
4.التعریفات، ص۵۸؛ مختصر المعانی، ص۳۱۲.
