لِقَوْمٍ یَعْلَمُونَ¹؛
او كسی است كه ستارگان را برای شما قرار داد، تا در تاریكی‌های خشكی و دریا، به وسیله آنها راه یابید! ما نشانه‏ها (ی خود) را برای كسانی كه می‏دانند، (و اهل فكر و اندیشه‌اند) بیان داشتیم!
همچنین نشانه‌هایی كه به طور طبیعی در نقاط مختلف زمین برای پیدا كردن راهها قرار داده شده است:
وَ جَعَلْنَا فِی الْأَرْضِ رَوَاسِی أَن تَمِیدَ بِهِمْ وَ جَعَلْنَا فِیهَا فِجَاجًا سُبُلاً لَّعَلَّهُمْ یَهْتَدُونَ.² و در زمین، كوه‏های ثابت و پابرجایی قرار دادیم، مبادا آنها را بلرزاند! و در آن، درّه‏ها و راه‏هایی قرار دادیم تا هدایت شوند!
بهره‏گیری از عقل در پیشرفت انواع دانش‏ها در جهت تأمین رفاه مادّی نیز، مصادیق دیگری از این نوع هدایت الهی شمرده می‏شوند.

ب. هدایت عقلی معنوی

مقصود از این نوع هدایت، بهره‏گیری از قدرت اندیشه، برای تأمین نیازهای معنوی و دست‏یابی به قلّه كمالات انسانی است.
همه آیاتی كه انسان را به تفكّر در باره حقایق مرتبط با مبدأ و معاد دعوت كرده‏اند، به این نوع هدایت اشاره دارند.
در روایتی بسیار زیبا و تأمل بر‏انگیز، امام كاظم علیه السلام شماری از این دسته آیات را برای یكی از یارانش به نام هشام بن حكم تفسیر كرده و سخن را با این جملات آغاز می‏فرماید:
یا هِشامُ! إنَّ اللّه‏َ تَبارَکَ و تَعالی بَشَّرَ أهلَ العَقلِ وَ الفَهمِ فی كِتابِهِ فَقالَ: «فَبَشِّرْ عِبَادِ * الَّذِینَ یَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَیَتَّبِعُونَ أحْسَنَهُ اُوْلَئکَ الَّذِینَ هَدَاهُمُ اللَّهُ وَ اُوْلَئِکَ هُمْ اُوْلُواْ الْأَلْبَابِ».³
یا هِشامُ! إنَّ اللّه‏َ تَبارَکَ و تَعالی أكمَلَ لِلنّاسِ الحُجَجَ بِالعُقولِ، و نَصَرَ النَّبِیّینَ بِالبَیانِ، و دَلَّهُم عَلی رُبوبِیَّتِهِ بِالأَدِلَّةِ⁴؛
ای هشام، خداوند متعال در كتابش صاحبان خرد و فهم را بشارت داده و فرموده است: «پس، به آن بندگان من _ كه به سخن، گوش فرا می‏دهند و