گونه‌شناسي هدايت الهي در قرآن و حديث - صفحه 14

إ
ِنَّ اللَّهَ لَا یَهْدِی مَنْ هُوَ كَاذِبٌ كَفَّارٌ۱؛
خداوند آن كس را كه دروغ‌گو و ناسپاس است، هرگز هدایت نمی‏كند.
گفتنی است كه هدایت ویژه الهی را نیز می‏توان به چهار نوع تقسیم كرد:

1. هدایت ویژه پیامبران

نوع اول از هدایت ویژه الهی، به پیامبران اختصاص دارد. آنان با اتصال به منبع «وحی»، نه تنها خود از این هدایت بهره‏مند می‏گردند، بلكه هادی و راهنمای دیگران نیز می‏شوند.
قرآن كریم، پس اشاره به انواع ارتباط خداوند سبحان با پیامبران، می‏فرماید:
وَ كَذَلِکَ أَوْحَیْنَا إِلَیْکَ رُوحًا مِّنْ أَمْرِنَا مَا كُنتَ تَدْرِی مَا الْكِتَابُ وَ لَا الاْءِیْمَانَ وَ لَكِن جَعَلْنَاهُ نُورًا نَّهْدِی بِهِ مَن نَّشَاءُ مِنْ عِبَادِنَا وَ إِنَّکَ لَتَهْدِی إِلَی صِرَاطٍ مُّسْتَقِیمٍ۲؛
همان‏گونه (كه بر پیامبران پیشین وحی فرستادیم) بر تو نیز روحی را بفرمان خود وحی كردیم تو پیش از این نمی‏دانستی كتاب و ایمان چیست (و از محتوای قرآن آگاه نبودی)، ولی ما آن را نوری قرار دادیم كه به وسیله آن هر كسی از بندگان خویش را بخواهیم، هدایت می‏كنیم و تو مسلّماً به سوی راه راست هدایت می‏كنی.

2. هدایت ویژه اوصیای پیامبران

این نوع هدایت، در اصطلاح، «الهام» نامیده می‏شود. فرقِ «الهام» و «وحی» این است كه «وحی»، هدایت قلبی ویژه انبیا به منظور تشریع احكام دینی است، امّا «الهام» هدایت ویژه، در زمینه‏های تبیین شریعت انبیا و یا انواع علوم و معارف است.
در روایتی از حارث بن مغیره آمده كه می‏گوید:
قُلتُ لِأَبی عَبدِ اللّه‏ِ علیه السلام : ما عِلمُ عالِمِكُم، أ جُملَةٌ یُقذَفُ فی قَلبِهِ أو یُنكَتُ فی اُذُنِهِ؟ فَقالَ: وَحیٌ كَوَحیِ اُمِّ موسی۳؛
به امام صادق علیه السلام گفتم: علم عالِم شما چگونه است؟ آیا جمله‏ای است كه در قلبش انداخته می‏شود یا در گوشش خوانده می‏گردد؟ فرمود: «وحی‌ای است همچون وحی مادر موسی».

1.. ‏سوره زمر، آیه۳.

2.. ‏سوره شوری‏، آیه۵۲.

3.. ‏الاختصاص، ص۲۸۶؛ بصائر الدرجات، ص۳۱۷، ح۱۰؛ بحار الأنوار، ج۲۶، ص۵۸، ح۱۲۸.

صفحه از 21