اوصیای انبیا از جمله اهل بیت پیامبر خاتم صلی الله علیه وآله از این نوع هدایت برخوردار بودند. روایاتی كه «الهام» را به عنوان یكی از مبادی علوم اهل بیت علیهم السلام ۱ معرفی كردهاند، اشاره به این نوع هدایت قلبی دارند؛ مانند آنچه از امام رضا علیه السلام نقل شده كه فرمود:
إنَّ العَبدَ إذَا اختارَهُ اللّهُ عز و جل لاُِمورِ عِبادِهِ شَرَحَ صَدرَهُ لِذلِكَ، و أودَعَ قَلبَهُ یَنابیعَ الحِكمَةِ، و ألهَمَهُ العِلمَ إلهاماً، فَلَم یَعیَ بَعدَهُ بِجَوابٍ، و لا یَحیرُ فیهِ عَنِ الصَّوابِ، فَهُوَ مَعصومٌ مُؤَیَّدٌ، مُوَفَّقٌ مُسَدَّدٌ، قَد أمِنَ الخَطایا وَ الزَّلَلَ وَ العِثارَ، یَخُصُّهُ اللّهُ بِذلِکَ لِیَكونَ حُجَّتَهُ عَلی عِبادِهِ، و شاهِدَهُ عَلی خَلقِهِ، و «ذَ لِکَ فَضْلُ اللَّهِ یُؤْتِیهِ مَن یَشَآءُ وَ اللَّهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِیمِ»۲۳؛
هر گاه خداوند، بندهای را برای امور بندگانش برگزیند، برای این كار، سینهاش را گشاده میگرداند و چشمههای حكمت را به دل او میسپارد و علم را به كمال، بر او الهام مینماید و از این پس، او دیگر در پاسخی درمانده نمیگردد و در [تشخیصِ] صواب سرگشته نمیشود. او معصوم است و تأیید شده [از جانب خدا] و توفیق یافته و رهنمون شده و از خطا و لغزش و افتادن، در امان است. خداوند، او را به این امور اختصاص داده تا حجّتش بر بندگانش و گواهش بر خلقش باشد و «این، فضل خداست كه به هر كس بخواهد، میدهد و خدا صاحب فضل بزرگ است».
3. هدایت ویژه مؤمنان
سومین نوع از هدایت ویژه الهی، هدایتی است كه مؤمنان حقیقی از آن برخوردارند، قرآن در این باره میفرماید:
وَ مَن یُؤْمِنْ بِاللَّهِ یَهْدِ قَلْبَهُ۴؛
و هر كه به خدا ایمان آرد [خدا] دلش را هدایت میكند.
در این آیه نورانی تأكید شده كه ایمان به خدا، زمینهساز و مقدّمه هدایت ویژه قلبی است؛ اشاره به این كه مؤمنان راستین از دو نوع هدایت برخوردارند:
یكی، هدایت همگانی فطری، عقلی، و تشریعی كه مقدمه ایمان است، و دیگری،
1.. ر.ک: دانشنامه قرآن و حدیث، ج۱۰ «سرچشمههای علوم اهل بیت علیهم السلام »، ص۱۰۳ «الهام».
2.. سوره جمعه، آیه۴؛ سوره حدید، آیه۲۱.
3.. الكافی، ج۱، ص۲۰۲، ح۱؛ عیون أخبار الرضا علیه السلام ، ج۱، ص۲۲۱ ح۱؛ معانی الأخبار، ص۱۰۱، ح۲؛ كمال الدین، ص۶۸۰، ح۳۱؛ الاحتجاج، ج۲، ص۴۴۶، ح۳۱۰، همه آنها از عبد العزیز بن مسلم؛ بحار الأنوار، ج۲۵، ص۱۲۷، ح۴.
4.. سوره تغابن، آیه۱۱.
